| Popis: |
Kaside; Araplarda “bir maksatla söylendikten sonra düzenlenen uzun şiir”, Türklerde “din ve devlet büyüklerini övmek için yazılan şiir” biçiminde tanımlanmaktadır. Bu nazım şekli İslâmî Türk edebiyatına mensup sanatçılar tarafından, dinî-tasavvufî konuları işlemek için de kullanılmıştır. Cemâleddin İshak el-Karamanî bu tür kasideleri olan, mutasavvıf bir şairdir. Onun çeşitli yazma eserlerde iki, en-Nesâ’ihu’s-sûfiyye fî Mevâ’izi’d-dîniyye isimli eserinde bir adet olmak üzere toplam üç Türkçe kasidesinin yanı sıra müstakil bir eser muamelesi gören iki Arapça kasidesi vardır. Türkçe kasidelerinden ilki tasavvufî bir kavram olan etvâr-ı seb‘ayı ele almaktadır. İkincisi ramazâniyye türünde olup ramazan ayının erdemlerinden söz etmektedir. Nasihat-nâme türüne giren üçüncü kaside, müritlere öğüt vermek amacıyla yazılmıştır. Cemâleddin İshak’ın Kasîdetü’l-kâfiyye ve Münâcâtü’l-meymûne isimleriyle bilinen Arapça ilk kasidesi Allah’a yakarışı ihtiva etmektedir. Arapça diğer manzumesi Kasîdetü’l-hâiyye ve Kasîde-i Muhrika isimleriyle bilinmekte olup dünyanın fânîliğini konu edinmiştir. Türkçe şiirlerinde Cemâlî mahlasını kullanan şair, Arapça manzumelerinde İshak mahlasını tercih etmektedir. Bu makalede önce kaside nazım şekli hakkında muhtasar bilgi verilmiş, Cemâleddin İshak el-Karamanî’nin kasideleri şekil ve muhteva bakımından incelenmiş, ulaşılan neticelere yer verilmiştir. Daha sonra el-Karamanî’nin Türkçe kasidelerinin tenkitli metni ile birlikte Arapça kasidelerinin Türkçeye çevirisi ilim âlemine takdim edilmiştir. Abstract: An ode is described by the Arabs as “a long poem that is organized after according to a purpose” and as “a poem written for praising religion and statesmen” by the Turks. However this poetry type was also used by artists belonging to Islamic Turkish literature to study religious-sufistic subjects. Cemâleddin İshak el-Karamanî is a sufi poet who wrote this type of odes. He has three Turkish odes, two in his various manuscripts, one in his work named en-Nesâ’ihu’s-sûfiyyefî Mevâ’izi’d-dîniyye besides his two Arabic odes regarded as autonomous. The first of his Turkish odes deals with etvâr-ı seb‘a which is a sufic concept. The second one is Ramazaniyya type which talks about the virtues of Ramadan. The other three odes in advice type that were written in order to advice followers. The first known Arabic ode of Cemâleddin İshak named Kasîdetü’l-kâfiyye and Münâcâtü’l-meymûne contain prayer to God. As his other Arabic poem known by Kasîdetü’l-hâiyye and Kasîde-i Muhrika names, entreated mortality of the world. The poet prefers “Cemâlî” as nickname in his Turkish poems whereas he prefers “İshak” as nickname in his Arabic poems. In this article after giving brief information about “ode” as a poetry type, the odes of Cemâleddin elKaramanî were examined in terms of form and content. Later criticism of Turkish odes of el-Karamanî with Turkish translations of his Arabic odes were also presented to science world. |
