| Popis: |
İran’ın kadim halklarından olan Deylemliler’e mensup olan Esfâr b. Şîreveyh, Deylemli başka bir kumandan olan Mâkân b. Kâkî’nin emrinde Taberistân Zeydîleri’ne hizmet etmiştir. Esfâr b. Şîreveyh, Mâkân b. Kâkî’nin hizmetinde bulunduğu sırada Taberîstân Zeydîleri’nde yaşanan iktidar mücadelesine müdahil olmuş ve bu durum onun güçlenmesine olanak sağlamıştır. Fakat Esfâr b. Şîreveyh’in elde ettiği güç onun itaatten çıkmasına ve başına buyruk hareket etmesine neden olmuştur. Bundan dolayı Esfâr b. Şîreveyh, Mâkân b. Kâkî tarafından ordudan atılmıştır. Bunun üzerine Esfâr b. Şîreveyh; Taberistân’dan uzaklaşarak Horâsân’a gidip, Mâkân b. Kâkî ile Taberîstân Zeydîleri’nin düşmanı olan Sâmânîler’e sığınmıştı. Esfâr b. Şîreveyh daha sonra Sâmânîler’in desteğini alarak Mâkân b. Kâkî ve Taberîstân Zeydîleri’nin hükümdarı olan Hasan b. Kâsım ed-Dâî’ye karşı harekete geçerek onları Taberistân bölgesinin önemli şehirlerinden olan Cürcân’dan uzaklaştırmıştır. Esfâr b. Şîreveyh’in ordu kumandanı olan Merdâvîc b. Ziyâr, Hasan b. Kâsım ed-Dâî’yi öldürerek bu başarıda önemli bir rol üstlenmiştir. Esfâr b. Şîreveyh daha sonra Cibâl bölgesine yönelerek başta Rey olmak üzere Kazvîn, Hemedân ve Kum gibi önemli şehirleri kendi hâkimiyeti altına alarak hutbeyi Sâmânîler adına okutmuştur. Fakat tüm bu başarılarına rağmen özellikle Müslüman halka kötü davranması onun sonunu getirmiştir. Zira Esfâr b. Şîreveyh’in bu davranışlarından hoşnut olmayan Merdâvîc b. Ziyâr, orduda bulunan diğer kumandanları kendi saflarına çekerek, Esfâr b. Şîreveyh’e isyan etmiştir. Merdâvîc b. Ziyâr bu isyanın sonucunda 316 (928-929) yılında Esfâr b. Şîreveyh’i öldürerek, Cürcân’a hâkim olmuştur. Böylece Esfâr b. Şîreveyh’in iktidarı kurumsal bir hâl alamadan sona ermiştir. Bu çalışmada Deylemli kumandan Esfâr b. Şîreveyh’in tarih sahnesine çıkması ve Taberistân ile Cibâl bölgesinde yürüttüğü faaliyetler ve sonrasında öldürülmesi ele alınmıştır. |
