سنجش پایداری بُعد نهادی طرحهای آبخوانداری در مقیاس محلی با رویکرد تحلیل شبکه اجتماعی در روستاهای کتویه، کال و بهرستان، جنوب استان فارس
| Autor: | حسن مقیم, حنانه محمدی کنگرانی, ارشک حلی ساز |
|---|---|
| Jazyk: | perština |
| Rok vydání: | 2024 |
| Předmět: | |
| Zdroj: | پژوهش‌های آبخیزداری, Vol 37, Iss 2, Pp 22-38 (2024) |
| Druh dokumentu: | article |
| ISSN: | 2981-2313 2981-2038 |
| DOI: | 10.22092/wmrj.2023.361419.1525 |
| Popis: | مقدمه و هدف به‌دلیل خشکسالی های اخیر و افت شدید ذخایر آب زیرزمینی در اکثر دشت های کشور، به طرحهای آبخوانداری به عنوان راهکاری مناسب بیش از بیش توجه‌شده است. ارزیابی پایداری طرحهای آبخوانداری در زمینه‌های گوناگون محیطزیستی، اقتصادی، اجتماعی و به‌ویژه نهادی بسیار مهم است. در این پژوهش، ارزیابی پایداری بعد نهادی در جنوب استان فارس (ایران) در مقیاس محلّی و با بهره گیری از روش تحلیل شبکه‌ی اجتماعی بررسی شد. مواد و روش‌ها ارزیابی پایداری بعد نهادی در سه طرح آبخوانداری کتویه لارستان، کال لامرد و بَهرستان مُهر که در سال‌های 1396 تا 1398 اجرا‌شده بود، در پنج گام بررسی شد. در گام اول، دو سنجه‌ی اعتماد و همکاری به‌وسیله‌ی اجماع نظر خبرگان و با روش دلفی کلاسیک انتخاب شدند. در گام دوم، شبکه‌ی رابطه‌های اجتماعی شامل شش موضوع برای هر سه روستای هدف تعریف شد. در گام سوم، پرسش‌نامه مربوطه طراحی شد. تعداد پرسش‌نامه های تکمیل‌شده برای روستاهای کتویه، کال و بهرستان به ترتیب 25، 60 و 20 شمار (جمعاً 105 شمار) بود. در گام چهارم، اطلاعات به‌دست آمده از پرسش‌نامه ها برای هر روستا در نرم افزار UCINET وارد شد. سپس سنجه های تراکم و مرکزیت (درجه و بینابینی) برای ارزیابی دو سنجه‌ی اعتماد و همکاری محاسبه شدند. در گام پنجم، دو موضوع همکاری اداره ها و تمایل به همکاری با اداره ها به‌ترتیب برای دو سنجه‌ی همکاری و اعتماد انتخاب شدند و وضعیت پایداری این دو سنجه در سه روستای هدف تعیین شد. نتایج و بحث نتایج این پژوهش نشان داد، در روستای کتویه، درجه‌ی پایداری برای هر دو سنجه‌ی همکاری و اعتماد 3/3 (پایداری متوسط) بود. از این رو، درجه‌ی پایداری در بُعد نهادی برای روستای کتویه 3/3 یا پایداری متوسط برآورد شد. در روستای کال، درجه‌ی پایداری برای دو سنجه همکاری و اعتماد به‌ترتیب 2/7 و 2/3 بود. از این رو، درجه‌ی پایداری در بُعد نهادی برای روستای کال 2/5 یا تقریباً ناپایدار تا پایداری متوسط برآورد شد. در روستای بَهرستان، درجه‌ی پایداری برای دو سنجه‌ی همکاری و اعتماد به‌ترتیب 3 و 1/7 بود. از این رو، درجه‌ی پایداری در بُعد نهادی برای روستای بَهرستان 2/4 یا تقریباً ناپایدار برآورد شد. نتیجه گیری و پیشنهادها در سه روستای کتویه، کال و بهرستان، نهاد دولتی اداره‌ی منابع‌طبیعی و آبخیزداری شهرستان مربوطه و به تبع آن اداره‌ی کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان از یک سو و شورای اسلامی روستاهای مزبور به‌عنوان نمایندگان اهالی از سوی دیگر، توانستند با ایجاد رابطه‌های دو سویه، اعتماد و همکاری متقابل را میان طرفین ایجاد کنند. بنابراین، این موضوع سبب تقویت بعد نهادی در پایداری توسعه ی طرح های آبخوانداری شد. به‌منظور جلب بیشتر اعتماد و همکاری آبخیزنشینان و استمرار آن در زمینه‌ی فعالیت های آبخوانداری، پیشنهاد می شود نگهداری از طرحهای آبخوانداری به معتمدین محلی یا شوراهای اسلامی روستاها واگذار شود تا بستر مناسبی برای تقویت و ادامه‌ی مشارکت، همکاری و اعتماد دوطرفه آبخیزنشینان و نهادهای دولتی در زمینه‌ی حفاظت آب و خاک فراهم شود. |
| Databáze: | Directory of Open Access Journals |
| Externí odkaz: |
|