ارزیابی پایداری عملکرد دانه ژنوتیپ‌های باقلا(Vicia faba L.) با روش‌های پارامتری و ناپارامتری
| Autor: | فاطمه شیخ, پیمان شریفی, حسین آسترکی, خالد میری, رضا سخاوت |
|---|---|
| Jazyk: | perština |
| Rok vydání: | 2021 |
| Předmět: | |
| Zdroj: | تولید گیاهان زراعی, Vol 14, Iss 3, Pp 125-144 (2021) |
| Druh dokumentu: | article |
| ISSN: | 2008-739X 2008-7403 |
| DOI: | 10.22069/ejcp.2022.18908.2411 |
| Popis: | سابقه و هدف: باقلا (Vicia faba L.) به‌واسطه درصد پروتئین و ارزش تغذیه‌ای زیاد یکی از حبوبات مهم محسوب می‌شود و قابلیت کشت به صورت دیم را دارد. باقلا یکی از حبوبات با ارزش است که با تثبیت بیولوژیکی نیتروژن، ایجاد تنوع در سیستم‌های زراعی، کاهش بیماری‌ها، آفات و علف‌های هرز به پایداری سیستم‌های زراعی کمک می‌کند. کاهش سطح زیرکشت آن در کشور به دلیل ناپایداری زیاد عملکرد در مواجهه با تنش‌های زیستی و غیر زیستی است. عملکرد دانه باقلا به شدت تحت تاثیر محیط قرار می‌گیرد و به‌نژادگران اغلب عملکرد و پایداری بالا را به‌عنوان معیارهای معرفی رقم می‌سنجند. هدف از این مطالعه، شناسایی لاین‌های برتر از نظر عملکرد و پایداری عملکرد از بین 15 لاین باقلا به‌دست آمده از آزمایش مقدماتی عملکرد دانه است.مواد و روش‌ها: تعداد 15 لاین حاصل از تلاقی بین لاین‌های مؤسسه بین‌المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (ICARDA) و ارقام اصـلاح شـده و بومی ایرانی و منتج از آزمایش مقدماتی عملکرد سال زراعی 94-1393 ، به‌همراه ارقام شاهد برکت، سرازیری، زرشکی و بلوچی در دو سال زراعی (96-1394) در گرگان، دزفول، بروجرد و ایرانشهر به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار ارزیابی شدند. تجزیه پایداری با روش‌های واریانس ابرهارت و راسل، آماره‌‌های واریانس پایداری شوکلا (2i)، اکووالانس ریک (Wi)، واریانس محیطی (S2i)، ضریب تغییرات محیطی (CV)، ضریب تشخیص (R2)، ضریب رگرسیون فینلی و ویلکینسون (bi)، شاخص برتری لین و بینز ( Pi) و آماره پایداری عملکرد (YSi) و روش‌های ناپارامتری ، ، Z1، Z2، TOP، میانگین و انحراف معیار رتبه انجام شد. یافته‌ها: تجزیـه واریـانس مرکـب داده‌هـای آزمایش، پس از آزمون بارتلت و معنی‌دار نشدن آن و اطمینان از یکنواختی خطاهای آزمایشی، صورت گرفت. نتایج نشان داد، اثر ژنوتیپ، محیط و برهم‌کنش ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه معنی‌دار شد. بر اساس شاخص‌های واریانس شوکلا، اکووالانس ریک (Wi) و RMSE، ژنوتیپ‌های 11، 9 و 16، پایدارترین ژنوتیپ‌ها بودند. ژنوتیپ 9 کم‌ترین مقدار واریانس محیطی و ضریب تغییرات محیطی را داشت و پایدارتر از ژنوتیپ‌های دیگر بود. ژنوتیپ‌های 9 و 11 بیش‌ترین ضریب تشخیص (R2) و کم‌ترین شاخص انحراف از رگرسیون را داشتند. ضریب رگرسیون برای ژنوتیپ‌های 6، 9 و 16 کم‌تر از یک و میانگین عملکرد آن‌ها بیش‌تر از میانگین کل بود. بر اساس شاخص‌های برتری در کل محیط‌ها و محیطهای مطلوب، ژنوتیپ‌های 15، 14، 12 و 11 پایدارترین ژنوتیپ‌ها بودند و دارای سازگاری اختصاصی به محیطهای مساعد 1، 3، 5 و 7 و ژنوتیپ‌های 6، 9، 14، 16 و 12 سازگاری اختصاصی به محیطهای نامساعد 2، 4، 6 و 8 داشتند. تجزیه هم‌زمان بر اساس عملکرد دانه و پایداری (YSi) نشان داد که ژنوتیپ‌های 6، 7، 9، 11، 12، 13، 14، 15 و 16، ژنوتیپ‌های پایدار بودند. بر اساس شاخص TOP، ژنوتیپ‌های 14 و 12 و بر اساس دو معیار و ، ژنوتیپ 11 پایدارتر از دیگر ژنوتیپ‌ها بودند. بر اساس شاخص چندمعیاری SIIG))، بر مبنای کلیه روش‌های ناپارامتری ژنوتیپ‌های 14 و 15 با بیش‌ترین مقدار و به ترتیب با عملکرد دانه 3478 و 3439 کیلوگرم در هکتار به عنوان پایدارترین ژنوتیپ‌ها شناخته شدند.نتیجه‌گیری: بر اساس تمام شاخص‌ها، ژنوتیپ‌های 6، 9، 11، 14 و 15 پایدارترین ژنوتیپ‌ها از نظر عملکرد دانه بودند و می‌توانند در آینده به عنوان منبع ژنتیکی در برنامه‌های اصلاحی استفاده شوند. |
| Databáze: | Directory of Open Access Journals |
| Externí odkaz: |
|