| Popis: |
Bahnâmeler/cinsel sağlık kitapları; eski medeniyetlerden itibaren ele alınmış, başlangıçta tıbbi eserler içinde yer alırken, ilerleyen zamanlarda müstakil bölümler ve kitaplar olarak yazılmıştır. Bahnâme türü eserlerden telif ve tercüme çok sayıda kaynak mevcuttur. Bunlar, dönem dönem birçok bilim dalı ile ilişkili olmasından dolayı, hacimli ve ansiklopedik boyutlar kazanmışlardır. Aynı zamanda alanla doğrudan veya dolaylı ilişkisi olan anatomi, farmakoloji, botanik, zooloji ve edebiyat gibi birçok disiplinle ele alınmışlardır. Müstakil eserler yanında, tıbba dair kaleme alınan gerek “künnaş” ve “cami’” türü ansiklopedik eserlerde gerekse “edviye”, “akrâbâzîn” gibi adlarla anılan ilaç kitaplarının içinde de bâh/cinsellik konusuna yer verilmiştir. Osmanlı döneminde kaleme alınan ve ilk Türkçe tıp eserleri arasında bulunan Geredeli İshak b Murâd’ın kitabı Edviye-i Müfrede’si bunlardan biridir. Edviye-i Müfrede iki kısımdan oluşmaktadır. İlk kısım basit ilaçlara ayrılmıştır. Kitapta toplamda 260 müfred ilaçtan söz edilmektedir. Bunlardan bitkisel olanlar 202 adet, hayvansal ilaçlar 42 adet, kimyasal ilaçlar ise 15 adettir. Alfabetik sırayla ele alınan bu ilaçların, ayrıca sıralanan 57 şikâyet ve hastalıkta da ne şekilde kullanılacakları tarif edilmiştir. İkinci kısım ise hastalıkların anlatıldığı özet bir tıp kitabı niteliğindedir. İkinci kısım, bu alandaki sorunlar için bir bölüm ayrılmış olmasının yanında, birinci kısımda ilaçlardan bahsedilirken de bunlardan ortaya çıkan sorunlara iyi gelenlere değinilmiştir. Mesela etler bahsinde, tüm balıkların cinsel isteği arttırdığı belirtilmiştir. Bu çalışmada, tıbbın önemli dallarından biri olan ve kadim medeniyetlerden itibaren önemsenen cinsel sağlık konusunun, sadece genel tıp eserleri ve müstakil bahnâmeler içinde değil, ilaçlara dair eczacılık kitapları içinde de geniş yer aldığı ortaya konmaya çalışılmıştır. Bâh konusunun tarihin her döneminde önemini koruduğu görülmüştür. Edviye-i Müfrede’de sadece bu alana dair ilaçlar verilmekle kalmamış, geniş olarak bahnâme konusu da işlenmiştir. Kendisinden önce ve kendi zamanında kaleme alınan tıp eserlerindeki ilaçlar ve diğer tedavi yöntemleriyle büyük oranda benzerlik gösterdiği görülmektedir. Bu durum ise klasik dönem eserlerindeki bahnâmelerden bu dönemde de yaygın olarak yararlanıldığını göstermektedir. |
