بررسی تغییرات کاربری زمین و شاخص‌های حدی هوا-آبشناسی در آبخیز رود میناب
| Autor: | مریم عباس زاده, ام البنین بذرافشان |
|---|---|
| Jazyk: | perština |
| Rok vydání: | 2024 |
| Předmět: | |
| Zdroj: | پژوهش‌های آبخیزداری, Vol 37, Iss 2, Pp 74-92 (2024) |
| Druh dokumentu: | article |
| ISSN: | 2981-2313 2981-2038 |
| DOI: | 10.22092/wmrj.2023.362493.1543 |
| Popis: | مقدمه و هدفدر سه دهه‌ی اخیر کاربری زمین در آبخیز رود میناب تغییرات محسوسی داشته است و این تغییرات به‌همراه تغییر اقلیم در آبخیز می تواند روی روند شاخص‌های هوا-آبشناسی تأثیرگذار باشد. از این رو، به‌دلیل تغییرات اقلیم و کاربری زمین‌های آبخیز رود میناب در دهه های گذشته تاکنون، بررسی روندها و تغییرات در شاخص های حدی بارش، دما و آب‌دهی جریان اهمیت ویژه ای دارد. بنابراین، این پژوهش با هدف بررسی روند تغییرات کاربری زمین و متغیرهای هوا-آب شناسی در آبخیز مزبور انجام شد.مواد و روش‌هادر این پژوهش، اطلاعات ایستگاه های آب‌‌سنجی، باران‌سنجی و تبخیرسنجی آبخیز میناب برای تعیین شاخص های حدی بر اساس استاندارد ETCCDI شامل بارش، دما و جریان رود بررسی شد. برای تحلیل روند از آزمون غیرسنجه‌ای (ناپارامتریک) من‌کندال استفاده شد. همچنین تغییرات کاربری زمین با استفاده از تصویرهای ماهواره‌ی لندست سری TM در سال‌های 1368، 1383 و 1399 به‌ترتیب از سنجنده های TM، ETM+ و OLI تعیین شد و صحت تصویرهای به‌دست آمده با آمار‌ه‌ی کاپا تأیید شد.نتایج و بحثنتایج این پژوهش نشان داد، روند تمام شاخص‌های حدی دمایی شامل شب‌های حاره‌ای، روزهای گرم، شب‌های گرم و دامنه‌ی دمای شبانه‌روزی افزایشی بود. در برخی ایستگاه‌ها، روند شاخص‌های حدی بارش، بارش سنگین (10، 20 و 30 میلی‌متر) روند افزایشی بود، اما روند بارش میانگین سالانه، افزایشی بود. روند تعداد روزهای تر (روزهای بارانی) و روزهای خشک (خشکسالی) به‌ترتیب کاهشی و افزایشی بود. بررسی تغییرات وضعیت بارش منطقه نشان داد، شدت بارش در زمان تداوم‌های 15 و 45 دقیقه‌ای افزایش یافت. با توجه به تغییرات رخ داده، تغییر وضعیت بارش در منطقه حتمی است. بررسی تغییرات کاربری زمین در سه دهه‌ی گذشته نشان داد، 11% از سطح زمین‌های مرتعی کاهش‌یافته است و زمین‌های کشاورزی و مسکونی به‌ترتیب 220 و 280% افزایش داشته‌اند.نتیجه‌گیری و پیشنهادهایافته های این پژوهش نشان داد به رغم افزایش میانگین سالانه‌ی باران (16میلی‌متر در سال)، و دیگر شاخص های بارش که فاقد روند معنی دار بودند، روند شدت بارش 15 و 45 دقیقه ای افزایشی و معنی دار بود. برخلاف روند بارش که نمی‌توان آن را با اطمینان زیاد اثبات کرد، روند افزایشی همه شاخص های دمایی (به‌طور میانگین °0/9C در سال)، تغییرات اقلیمی در آبخیز میناب را تأیید کرد. از طرف دیگر، روند شاخص های جریان کمینه و بیشینه و بیشینه‌ی لحظه ای نیز در آبخیز افزایشی بود و می‌تواند یکی از دلیل‌های آن تغییرات وضعیت بارش، احداث سد و تغییرات کاربری از زمین‌های مرتعی و جنگی به کشاورزی و مسکونی باشد. بر پایه‌ی نتایج این پژوهش پیشنهاد می‌شود، اثر تغییرات آینده‌ی اقلیم بر متغیرهای هوا-آب شناسی بررسی و یافته‌های آن در مدیریت منابع‌طبیعی به‌کار گرفته شود. |
| Databáze: | Directory of Open Access Journals |
| Externí odkaz: |
|