On the Extinction of the Luwian ziti-Names, on Lycian Ipresida and the Caunian Imbros

Autor: Schürr, Diether
Jazyk: němčina
Rok vydání: 2016
Předmět:
Zdroj: Volume: 14 1-13
Gephyra
ISSN: 1309-3924
2651-5059
Popis: ziti (=‘adam’) içeren Luvice kişi isimleri geçdönem hiyeroglif yazıtlarında görünmemektedir; en geç açık örnek Karkamış’daM.Ö. 975 yıllarına tarihlenmektedir. Bu isimler, ne Sofulardaki Pisidiayazıtlarında geçen -σητα ile yapılan isimlerde; ne Dağlık Kilikya, Isauria vePamphylia’nın doğu kısımlarındaki Yunanca yazıtlardaki -σητας ile yapılanisimlerde, ne de Pisidia ve Lykaonia’daki -σατης ya da Pamphylia’daki -σατας ile yapılan isimlerde devam etmiştir:*-ζιδις, ya da en azından *-σιδις, ve -σητα’daki η harfinin Luviceolmayan bir dile işaret ettiğini beklememiz gerekmektedir. Bu nedenle Kariaismi Músat’ın Luvice Muwaziti ile bir ilgisiyoktur ve hatta büyük ihtimalle Pisidce Μουσητα ile bile ilişkisibulunmamaktadır. Bu ismi -at ile biten Karia isimleri ilekarşılaştırmak daha iyi olacaktır.Tlos’tan ve Kyaneai’dan bilinen Likçe isim Ipresida Simena’danve büyük ihtimalle Tlos’tan bilinen Ἰμβρασίδης ile uyuşmaktadır ve bu isminYunan görünümde Luvi ismi Im(ma)raziti (bkz. Imbrasides: Iliasve Aineis destanlarında baba ismi) olması tamamen olasılık dışıdır. Bu isminLykia’da kişi adı olarak kullanımı ve başka hiçbir yerde görünmemesi ismin birtanrı adı olarak yeniden yorumlanmasıyla yeniden uyarlanmış olabilir,bkz. Iprehi: Tlos’ta da muhtemelen bir tanrı ismi (belki deApollon’a denk). Likçe’de sadece sidi (muhtemelen “damat”anlamında), Luvice’de “koca” anlamındaki ziti- ile ilişkiiçerisindedir.Kaunos yakınındaki Imbros = Ölemez Dağı’nın tepesinde surlaçevrili bir yerleşim vardır ve Kaunos yazıtlarında pek çok Imbroslubelgelenmiştir. Yerleşimin adı, bir Karca yazıtın başında Iβr olaraktespit edilmiştir; onu muhtemelen “demiurgos” yerini tutan Karca sözcük takipetmektedir. Yerleşimin ismi imb-r- olarak analiz edilmelidir,çünkü *imb- tek başına Karca βanol = Ιβανωλλις veLykia’daki Ιμβιαιμις ile belgelenmiştir. Bu nedenle bu ismin, tıpkı Likçe Iprehi ve Ipresida gibi,Luvice *im(ma)ra- = Hititçe gimra- ‘arazi’ ilebir ilişkisi yoktur.
The Luwian personal names formed with -ziti ‘man’ did notsurvive into the later hieroglyphic inscriptions; the latest clear example isattested at Carchemish around 975 BC. They were not continued in the namesformed with -σητα in the Pisidian inscriptions from Sofular, with -σητας inGreek inscriptions from Rough Cilicia, Isauria and the eastern margin ofPamphylia, nor those with -σατης in Pisidia and Lycaonia or -σατας inPamphylia: We should expect *-ζιδις, or at least *-σιδις, and the η of -σηταpoints rather to a non-Luwian language. The Carian name Músat has thereforenothing to do with Luwian Muwaziti either, and probably not even with PisidianΜουσητα: it would be better to compare it with other Carian names ending in-at.The Lycian name Ipresida in Tlos and Cyaneae corresponds to Ἰμβρασίδηςin Simena and probably also in Tlos, and it is altogether improbable that thisis the Luwian name Im(ma)raziti in Greek guise (see Imbrasides as a patronym inthe Iliad and in the Aeneid). Its use as a personal name in Lycia and nowhereelse may have been stimulated by its re-interpretation as a theophoric name,see Iprehi, probably a theonym (perhaps corresponding to Apollo), in Tlos too.In Lycian only sidi, probably ‘son-in-law’, corresponds to Luwian ziti- in thesense of ‘husband’.The mountain Imbros = Ölemez Dağ near Caunos has a walledsettlement on top, and a remarkable quantity of Imbrians is attested in theinscriptions of Caunos. The name of the settlement is attested by Iβr at thebeginning of a Carian inscription, probably followed by the Carian word for‘demiurgos’. Its name should be analysed as imb-r-, because *imb-, alone isattested by Carian βanol = Ιβανωλλις and Ιμβιαιμις in Lycia. It has thereforenothing to do with Luwian *im(ma)ra- = Hittite gimra- ‘field’, just as LycianIprehi and Ipresida.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: