Labial Singarmonizm in Turkmen Turkish

Autor: ŞAHİN, Savaş
Jazyk: turečtina
Rok vydání: 2018
Předmět:
Zdroj: Volume:, Issue: 47 229-243
Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi
ISSN: 1301-0077
2651-5091
Popis: Türkçede dudak uyumunun Eski Türkçeden başlayarak pek sağlamolmadığı, Osmanlı Türkçesinin son dönemlerinde dudak uyumunun ortayaçıktığı görülmektedir. Türkçede yuvarlaklaşmaların çeşitli sebeplerivardır. Eski Türkçede /g/, /ġ/ seslerinin düşmesi, dudak ünsüzlerinin etkisi,benzeşmeler uyumun bozulma sebeplerinin başında gelir. Bazı kelimelerdekiyuvarlaklaşmanın sebebi ise anlaşılamamaktadır. Türkçedeyuvarlaklaşmalar yazı dilinde gösterilmez, fakat konuşma dilinde yuvarlaklaşmalararastlanır. Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı Türkçesi ile birlikteAnadolu ağızlarında; Oğuz, Kıpçak, Karluk, Kuzeydoğu grubu lehçelerininbazılarında yuvarlaklaşma, konuşma dilinde belirgin olarak görülmektedir.Türkmen Türkçesinde standart yazı dilinde yuvarlak ünlülerbelirli hecelerden sonra yazı dilinde gösterilmemesine rağmen, konuşmadilinde yuvarlaklaşmaların olduğu görülmektedir. Bu yuvarlaklaşmalarda bazı Türkmen ağızlarında görülmektedir. Türkmen Türkçesinde ikinciheceden sonra yuvarlak ünlü bulunmaması dudak uyumunun bozulmasınasebep olmuştur. Standart yazı diline gelecek olursak Türkmen Türkçesindedudak uyumuna uyan kırka yakın ek vardır. Türkmen Türkçesindeyazı dilinde gösterilmeyen yuvarlaklaşmalar yalnızca konuşma dilindegörülmektedir. Türkmen Türkçesindeki yuvarlaklaşmalar sözcükteki ünlülerinkalınlık veya inceliğine, geniş veya darlığına, uzunluğuna veya kısalığına,sözcüğün hecelerinin açık veya kapalı olmasına, hece sayısınasözcüğe gelen eklere, konuşurun konuştuğu diyalektin ses özelliklerinegöre farklılıklar gösterebilmektedir. Türkmen Türkçesinde görülen uzunluklardar-yuvarlak ünlülerde dudak uyumunu değiştirmez. İkinci hecedekidar ünlü, imlada düz ünlü harfle yazılır ama yuvarlak ünlüyle söylenir.Bu çalışmada Türkmen Türkçesinin konuşma dilinde görülen yuvarlaklaşmalarele alınmaya çalışılmıştır. Türkmen Türkçesini öğrenmeye ya dakonuşmaya çalışanların zorlandıkları bir mesele olduğu için bu konununayrıntılı olarak incelenilmesi düşünülmüştür.
It is observed that labial harmony has emerged in the last period ofOttoman Turkish in which the labial harmony in Turkish is not very strongstarting from Old Turkish. There are various reasons of labialisation inTurkish. The decline of the / g /, / ġ / consonants in Old Turkish, the effectof lip consonants similarities are the leading causes of deterioration. Thereason of labialisation in some words is not understood. In Turkish, labialisationis not shown in written language, but labialisation is observedin the spoken language. Old Anatolian Turkish, Ottoman Turkish in theAnatolian dialects; In some of the dialects of Oghuz, Kipchak, Karluk andNorth-east groups, labialisation is seen clearly in the spoken language.Although round vowels in the standard written language in Turkmen Turkishare not shown in the written language after certain syllables, it is observedthat there are roundings in the spoken language. These roundingsare also seen in some Turkmen dialects. The fact that there was no labialvowel in Turkmen Turkish after the second syllable caused deteriorationof the lip harmony. If we come to the standard written language, thereare nearly forty suffixes in the linguistic harmony in Turkmen Turkish.Roundings not shown in the written language of Turkmen Turkish areseen only in the spoken language. Roundings in Turkmen Turkish mayvary depending on the thickness or fineness of the vowels, their wide ornarrowness, their length or shortness, the syllable of the word, the numberof syllables, the suffixes to the word and the sound characteristics ofthe dialect spoken by the speeches. The lengths seen in Turkmen Turkishdo not change the labial harmony in narrow-rounded vowels. The narrowvowel in the second syllable, spelling is written in the famous letters, butthe round is said with a famous. In this study, the roundings seen in theTurkic language, which are not seen in the written language, but whichare seen in the spoken language, are discussed. This issue is consideredto be studied in detail because it is an issue that create troubles for peopletrying to learn or speak Turkmen Turkish.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: