1921 ANAYASASI’NIN 100. YILI: BİR İSTİSNAİ BAŞARI VE DRAMATİK BAŞARISIZLIK HİKÂYESİ
| Autor: | CAN, Osman |
|---|---|
| Jazyk: | turečtina |
| Rok vydání: | 2021 |
| Předmět: | |
| Zdroj: | Volume: 38, Issue: 1 127-170 Anayasa Yargısı |
| ISSN: | 1301-1200 |
| Popis: | Yüzyıl önce olağanüstü yetkilerle toplanan Büyük Millet Meclisininçoğulcu, katılımcı, siyasi baskı ve yönlendirmelerden uzak bir şekildemüzakereci yöntemlerle yaptığı 1921 tarihli Teşkilat-ı Esasiye Kanunu,Osmanlı-Türk Anayasa geleneğinin dışında, iktidarın sınırlandırılması vedenetlenmesi, temel haklara yaklaşım, birey-devlet tasavvuru ve erklerbirliği gibi temel siyasal tercihleri ile güçlü bir adem-i merkeziyetçiliktercihiyle yerel yönetimleri egemenliğin kullanımına paydaş yapmasıbakımından istisnai bir anayasadır. Türkiye tarihinin yapımı ve kapsamıitibarıyla tek demokratik anayasasıdır. Bu nedenle Anayasa geleneğiniiki farklı anayasal gelenek olarak düşünmek ve “1921 Anayasası ve diğerAnayasalar” şeklinde bir okuma yapmak daha isabetlidir.Bağımsızlık savaşını yürüten Meclisin olağanüstü şartlarda çıkardığıbu Anayasa farklılıkların birlikteliğini ve mücadelenin meşruiyetinisağlama konusunda yine tek başarılı anayasadır. Bununla birlikte buAnayasa aynı zamanda en kısa ömürlü anayasa olarak tarihe geçmiştir.1922 sonlarından itibaren gücünü kaybeden Meclisle birlikte etkinliğinikaybetmeye başlayan Anayasa, Meclisin feshedilip yerine muhalefetsizbir tek parti meclisinin ikame edilmesiyle birlikte önce köklü değişikliklereuğratılmış; bir yıl geçmeden de yürürlükten kaldırılmıştır. Dolayısıylabir yandan olağanüstü bir başarı hikâyesi iken aynı zamanda dramatikbir başarısızlık hikâyesine dönüşmüştür. Bunun nedenleri ve günümüzeışık tutacak derslerinin analitik ve interdisipliner bir bakışla araştırılıportaya konması gerekmektedir. |
| Databáze: | OpenAIRE |
| Externí odkaz: |
|