| Popis: |
La Région de Bruxelles-Capitale (RBC) s’est engagée, depuis 2016, à mettre la transition au cœur de sa stratégie économique. Parmi les modèles économiques prometteurs figure l’économie de la fonctionnalité (EF), par laquelle la vente de l’usage d’un bien est substituée à la vente du bien lui-même. Plusieurs vertus lui sont attribuées en matière de soutenabilité. Ainsi, la rétention de la propriété des biens par les entreprises inciterait ces dernières à choisir des produits durables. La mise à disposition d’un même bien pour divers usagers limiterait les quantités produites. L’EF catalyserait aussi l’ancrage local des systèmes productifs et de consommation. Pourtant, en RBC, le modèle de l’EF reste encore peu connu, mal compris et peine à se déployer. C’est pourquoi le présent article, issu d’une recherche de 4 ans sur l’EF en RBC, poursuit trois objectifs : 1) il dresse un panorama original de l’état actuel de l’EF en RBC et de la diversité des besoins auxquels l’EF pourrait répondre ; 2) il analyse les dispositifs institutionnels de soutien de l’EF en RBC, et 3) il s’interroge sur l’adéquation entre les dispositifs institutionnels de soutien à une économie soutenable en RBC et le déploiement de l’EF dans la Région. Il ressort de cette étude exploratoire que l’EF est encore peu présente, tant institutionnellement que dans le tissu économique bruxellois. Il semblerait dès lors pertinent de donner davantage de place au modèle de l’EF, en créant des espaces permettant à des acteurs économiques d’expérimenter le modèle et d’en évaluer les effets en termes de soutenabilité, de construire une vision commune et de définir les trajectoires de son déploiement. Sinds 2016 verbindt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) zich ertoe om de transitie centraal te stellen in zijn economische strategie. Een van de veelbelovende economische modellen is de functionaliteitseconomie (FE), waarbij de verkoop van het gebruik van een goed in de plaats komt van de verkoop van het goed zelf. De FE zou verschillende voordelen op het vlak van duurzaamheid bieden. Zo zou het feit dat bedrijven eigenaar van de goederen blijven hen stimuleren om voor duurzame producten te kiezen. Door eenzelfde goed ter beschikking te stellen van verschillende gebruikers, zou er ook minder van geproduceerd worden. Bovendien zou de FE werken als katalysator voor de lokale verankering van productie- en consumptiesystemen. Toch is het FE-model nog altijd amper bekend in het BHG. Het wordt verkeerd begrepen en heeft het moeilijk om zich verder te verspreiden. Dit artikel, dat voortvloeit uit een vierjarig onderzoek naar de FE in het BHG, streeft dan ook drie doelstellingen na: 1) het biedt een huidige stand van zaken van de FE in het BHG en van de uiteenlopende behoeften waaraan de FE zou kunnen voldoen; 2) het analyseert de institutionele voorzieningen ter ondersteuning van de FE in het BHG; en 3) het zet vraagtekens bij de onderlinge afstemming tussen enerzijds de institutionele voorzieningen ter ondersteuning van een duurzame economie in het BHG en anderzijds de verdere uitrol van de FE in het Gewest. Uit deze verkennende studie blijkt dat de FE nog altijd maar beperkt aanwezig is, zowel op institutioneel vlak als in het Brusselse economische weefsel. Het lijkt dan ook relevant om meer plaats te geven aan het FE-model, door ruimten te voorzien waar economische actoren met het model kunnen experimenteren en de effecten ervan op het vlak van duurzaamheid kunnen beoordelen, een gemeenschappelijke visie kunnen opbouwen en de trajecten voor de verdere uitrol van de FE kunnen uitstippelen. Since 2016, the Brussels-Capital Region (BCR) has been committed to putting transition at the heart of its economic strategy. Among the promising economic models is the functional economy (FE), whereby the sale of the use of a product is substituted for the sale of the product itself. It has several virtues in terms of sustainability. By retaining ownership of goods, companies would be encouraged to choose sustainable products. Making the same product available to different users would limit the quantities produced. The FE also serves as a catalyst for the local presence of production and consumption systems. Yet, in BCR, the FE model remains little known, poorly understood and is having trouble unfolding. This article – which is the result of four years of research on the FE in BCR – has three objectives: 1) it provides an original overview of the current state of the FE in BCR and the diversity of needs which the FE could meet; 2) it analyses the institutional measures for supporting the FE in BCR; and 3) it questions the balance between the institutional measures for supporting a sustainable economy in BCR and the expansion of the FE in the region. This exploratory study shows that the FE still has only a marginal presence in institutional terms and in the economic fabric of Brussels. It would therefore seem appropriate to make more room for the FE model, by creating areas for economic stakeholders to experiment with the model and evaluate its effects in terms of sustainability, build a common vision and determine the directions for its expansion. |
