| Popis: |
Ο πολιτισμικός πλουραλισμός είναι το δώρο της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας στο σχολείο. Οι μαθητές είναι φορείς διαφορετικών πολιτισμικών κεφαλαίων, πράγμα το οποίο προσδίδει γνωστικό πλούτο στη σχολική τάξη. Έχουν την ευκαιρία να δείξουν στοιχεία του πολιτισμού και της εθνικής τους κληρονομιάς στους συμμαθητές τους, αλλά και αντίστοιχα να μάθουν από αυτούς. Γίνεται όμως με αυτόν τον τρόπο αντιληπτή η πολιτισμική ετερότητα στη σχολική τάξη ή αντιθέτως εκλαμβάνεται ως απειλή; Το ερώτημα αυτό δημιούργησε την ανάγκη για την παρούσα μελέτη. Συγκεκριμένα, σκοπός της έρευνας, που παρουσιάζεται στην εργασία αυτή, αποτελεί ο εντοπισμός των κοινωνικών αναπαραστάσεων των εκπαιδευτικών που διδάσκουν σε ελληνικά δημοτικά σχολεία για την πολιτισμική ετερότητα της σχολικής τάξης. Αφού τέθηκαν τα ερευνητικά ερωτήματα, όπως αυτά προέκυψαν από τη βιβλιογραφική ανασκόπηση, πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα με τη συνεργασία των εκπαιδευτικών. Ως ερευνητικό εργαλείο επιλέχθηκε η ημιδομημένη σε άξονες συνέντευξη, η οποία επιτρέπει αφ’ ενός την ελεύθερη έκφραση των απόψεων και αφ’ ετέρου την ευελιξία του ερευνητή όσον αφορά τη δομή της συνέντευξης κατά τη διεξαγωγή της. Δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 16 εκπαιδευτικοί, που εργάζονται σε δημοτικά σχολεία της περιφέρειας Ηπείρου. Την ολοκλήρωση της διαδικασίας συλλογής δεδομένων ακολούθησαν η ανάλυση περιεχομένου και η διατύπωση συμπερασμάτων. Από την έρευνα προέκυψε η στάση των εκπαιδευτικών προς τους εθνοπολιτισμικά διαφορετικούς μαθητές, η χαρακτηρίζεται από δύο στοιχεία: την αποδοχή και την αγωνία. Από τη μία πλευρά αποδέχονται τους μαθητές αυτούς και προσπαθούν να κατανοήσουν τις ανάγκες τους. Από την άλλη πλευρά αισθάνονται ότι δεν έχουν υποστήριξη στο έργο τους, το οποίο επιτελούν με αβεβαιότητα. Εν τέλει, αναδεικνύεται η διαπολιτισμική εκπαίδευση, η οποία μπορεί να προσφέρει λύσεις στην ανασφάλεια των εκπαιδευτικών. Λέξεις - κλειδιά: Κοινωνικές αναπαραστάσεις, πολιτισμική ετερότητα, στάση εκπαιδευτικών, διαπολιτισμική εκπαίδευση Cultural pluralism is the gift of modem social reality to school. Students are carriers of different cultural capitals, which brings ample knowledge into the classroom. They have the opportunity to show their cultural and national heritage to their classmates but also, simultaneously, to learn from them. But is this the way cultural diversity can be perceived in the classroom or is it perceived as a threat? This question triggered the need for this study. Specifically, the purpose of the research that is presented in this study is to identify the social representations that teachers who work in Greek primary schools have concerning cultural diversity in the classroom. After setting the research questions, as they emerged from the literature review, a qualitative research was conducted with the teachers’ cooperation. Semi - structured interview was selected as the research tool which allows on the one hand the free expression of opinions and on the other hand the researcher’s flexibility concerning the structure of the interview while it is conducted. Sixteen teachers working in primary schools in the region of Epirus, Greece, were the participants in this research. The data collection process was followed by content analysis and formulation of conclusions. The research revealed the teachers’ attitudes towards different ethno - cultural school students, which is characterized by two elements: the acceptance and the anguish. On the one hand, they accept these students and they try to understand their needs. On the other hand, they feel that they are not supported in their work, which is characterized by uncertainty. Finally, intercultural education emerges, as it can provide solutions to the insecurity that teachers feel. Key - words: Social representations, cultural diversity, teachers’ attitude, intercultural education Περιεχόμενα Χάρτης πινάκων............................................................................................................... 7 Περίληψη........................................................................................................................ 8 Abstract.............................................................................................................................9 Εισαγωγή......................................................................................................................... 10 I. Βιβλιογραφική Ανασκόπηση 1. Πολυπολιτισμικότητα και Διαπολιτισμική Εκπαίδευση Εισαγωγή.............................................................................................................. 13 1.1. Αποσαφήνιση βασικών εννοιών......................................................................... 13 1.1 .α. Μετανάστευση - Πολυπολιτισμικότητα - Διαπολιτισμικότητα................... 13 1.1 .β. Στάσεις — Στερεότυπα - Προκατάληψη......................................................... 17 1.2. Μοντέλα διαχείρισης της πολυπολιτισμικότητας................................................ 18 1.3. Η Πολυπολιτισμικότητα στην Ελλάδα................................................................21 1.4. Μεταναστευτική Εκπαιδευτική πολιτική στην Ελλάδα..................................... 23 1.5. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση................................................................................27 1.6. Το σχολείο της ένταξης........................................................................................29 Σύνοψη.........................................................................................................................31 2. Κοινωνικές Αναπαραστάσεις Εισαγωγή...................................................................................................................33 2.1. Κοινωνική Ψυχολογία..........................................................................................33 2.2. Αναπαράσταση..................................................................................................... 36 2.3. Ορισμός κοινωνικών αναπαραστάσεων.............................................................. 37 2.4. Προέλευση των κοινωνικών αναπαραστάσεων..................................................41 2.5. Θεωρία κοινωνικών αναπαραστάσεων του Moscovici...................................... 41 2.6. Δομή - δυναμική - χαρακτηριστικά κοινωνικών αναπαραστάσεων............... 43 2.7. Διομαδικές σχέσεις...............................................................................................45 Σύνοψη.........................................................................................................................47 3. Κοινωνικές Αναπαραστάσεις και Πολυπολιτισμικότητα Εισαγωγή...................................................................................................................49 3.1. Ερευνητική ανασκόπηση της κοινωνικής αναπαράστασης............................... 49 3.2. Ρατσισμός, κοινωνικές αναπαραστάσεις και διαφορετικότητα......................... 51 3.3. Κοινωνικές αναπαραστάσεις μεταξύ των ομάδων..............................................52 3.4. Κοινωνικές αναπαραστάσεις και πολυπολιτισμικό σχολικό περιβάλλον........ 54 Σύνοψη......................................................................................................................... 56 II. Ερευνητικό μέρος 4. Μεθοδολογία 4.1. Μεθοδολογική προσέγγιση..................................................................................58 4.2. Σκοπός - ερευνητικά ερωτήματα - υποθέσεις....................................................59 4.3. Περιγραφή δείγματος........................................................................................... 63 4.4. Συλλογή δεδομένων............................................................................................. 64 5. Ανάλυση ερευνητικών δεδομένων 5.1. Παρουσίαση ευρημάτων....................................................................................... 65 5.1. α. Εισαγωγικές ερωτήσεις - Πληροφορίες................................................. 65 5.1. β. Αναπαραστάσεις για την πολιτισμική ετερότητα στη σχολική τάξη.. 67 5.1. γ. Αναπαραστάσεις της πολιτισμικής ετερότητας από κοινωνικό περίγυρο και πολιτεία............................................................................................... 81 5.1. δ. Αναπαραστάσεις εκπαιδευτικών για την ιδιαίτερη πολιτισμική ταυτότητα.....................................................................................................92 5.1. ε. Αναπαραστάσεις εκπαιδευτικών για τη μετανάστευση....................... 100 5.2. Συμπεράσματα.....................................................................................................109 5.3 Περιορισμοί έρευνας - προτάσεις..................................................................... 116 III. Βιβλιογραφία....................................................................................................... 117 IV. Παράρτημα........................................................................................................... 127 134 σ. |
