| Popis: |
Giriş: Yirminci yüzyılın başlarından itibaren sağlık, bilim ve teknoloji alanlarındaki hızlı gelişmeler hastalıkların ve yaşam süresini etkileyen diğer faktörlerin ortadan kaldırılmasında önemli ölçüde katkı sağlamıştır. Buna paralel olarak erken tanı ve tedavi seçenekleri ile ortalama yaşam süresi artmış, kronik hastalıklarla beraber yaşayan bir sosyal grup ortaya çıkmıştır. Gelişmiş ülkelerde nüfusun büyük bir kısmını geriatrik bireyler oluşturmaya başlamış ve gelişmekte olan ülkelerde de buna Türkiye de dahil önümüzdeki otuz yıl içerisinde geriatrik nüfus oranının ve kronik hastalıklarında aynı oranda artacağı bildirilmiştir. Amaç: Bu çalışma, geratrik bireylerde yaygın görülen kronik hastalıkları inceleyen hemşirelik alanında yapılmış lisansüstü tezlerin incelenmesi amacıyla planlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Çalışmamız retrospektif ve tanımlayıcı tiptedir. Çalışmanın verileri akış şeması izlenerek Eylül-Aralık 2022 tarihlerinde “Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi (YÖK)” veri tabanında geriatri ve/veya yaşlı ve /veya hemşirelik anahtar kelimeleri kullanılarak toplanmıştır. Çalışmanın örneklemini araştırmacılar tarafından belirlenen dahil etme ve dışlanma kriterleri sonucunda 2012-2022 yılları arasında çevirimiçi tam metnine ulaşılabilen, kronik hastalıkları olan 65 yaş ve üstü geriatrik bireylere çalışılan, hemşirelik anabilim dallarında yapılmış 27 lisansüstü tez (21 yüksek lisans, 6 doktora) çalışması oluşturmuştur. Bu çalışmaya dâhil edilen tüm araştırmaların etik kurul onayının alınmış olmasına özen gösterilmiştir. Bulgular: Hemşirelik anabilim dallarında geriatrik/ yaşlı bireylerle lisansüstü tezlerin sayılarının son 10 yılda (2012- 2022) artış eğiliminde olduğu görülmüştür. Lisansüstü tezlerin %77,8’inin (n=21) yüksek lisans, %22,2’Sinin (n=6) doktora tezi olduğu belirlenmiştir. Çalışmalar çoğunlukla Hemşirelik (%44,4) ve İç Hastalıkları Hemşireliği (%40,7) anabilim dalların da yapılmıştır. %37 ile Diyabet’in en çok çalışılan kronik hastalık olduğu görülmüştür. Çalışmaların yapılma amaçlarına bakıldığında %44,4 hasta deneyimlerini belirlemek, %18,5 eğitim etkinliğini değerlendirmek, %14,8 tutum ve davranışın etkisini incelemek olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Yapılan lisansütü tez çalışmalardan yükseklisans tezleri çoğunlukla mevcut duruma yönelik tanımlayıcı, doktora tezlerinin müdahale içeren deneysel çalışmalar olduğu ve hasta deneyimlerini belirlemeye yönelik uygulamalar içerdiği belirlenmiştir. Ülkemiz de geriatrik birey nüsusunun arttığı ve kronik hastalıkların da buna paralel olarak artış gösterdiği bir demografik toplum yapısı oluşmaktadır. Bu nedenle geriatri hemşireliği alanında daha fazla çalışma yapılması geriatrik bireylere özgü bakım uygulamalarının geliştirilmesi önerilmektedir. |
