| Popis: |
Bu çalışmada Reşat Nuri Güntekin'in romanlarının öğretmenlik mesleğinin kutsallaştırılmasına katkısı analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, kutsal kavramına dair öne sürülen teorik yaklaşımlardan hareketle kutsal kavramının ve kutsalın sosyal bilimlerdeki genel çerçevesi ortaya konmuştur. Kutsal kavramı aslında dinî içerikli bir kavramdır. Ancak her şeyi dönüştüren modernleşme süreciyle kutsal kavramı seküler unsurları da nitelemeye başlamıştır. Modernleşme sürecinde ortaya çıkan ulus-devletler de seküler kutsalları kendi amaçları doğrultusunda şekillendirmeye çalışmıştır. Ulus-devletin meşruiyet kazanma mücadelesinde bu seküler kutsallar önemli birer vasıta olarak hizmet etmiştir. Bu kutsallara örnek olarak vatan, bayrak, marş gibi millî unsurlar verilebilir. Din dışı kutsalların bu süreçte oynadığı rol, geleneksel din temelli toplumsal hayattan daha seküler bir hayata geçişte bireylerin ve toplumların ulus-devlete saygı duyması ve bağlılık hissetmesini sağlamak üzerinedir. Elbette ki bu kutsalların halk tarafından bir anda kabul edilmesi beklenemez. Bu yüzden ulus-devlet halka bu kutsalları anlatacak ve halkın bunları benimsemesini sağlayacak aracılara ihtiyaç duyar. Özellikle Türkiye örneğinde bu aracıların en önemlilerinden biri halkla doğrudan temas kurma fırsatına sahip öğretmenler olmuştur. Ancak öğretmenlerin de halk tarafından itibar görmesi onların da halkın gözünde farklı bir yerde konumlanmasıyla mümkün olabilir. Bu yüzden kutsalları halka iletme görevini üstlenen öğretmenin kendisi de bir kutsallık söylemiyle yüceltilmelidir. Nitekim özellikle edebiyat, öğretmenlik mesleğinin kutsallaştırılmasında kullanılan en önemli araçlardan biri olmuştur. Bu bağlamda, çalışmaya kaynaklık eden Reşat Nuri Güntekin'in romanları Cumhuriyet Dönemi'ndeki aydın ve özellikle de öğretmen imgesinin kutsallaştırılması çabalarına bir örnek olarak verilebilir. Onun Çalıkuşu, Yeşil Gece, Acımak ve Kan Davası romanlarında yer alan öğretmen karakterleri idealize edilmiş düşünüş ve davranış biçimleriyle topluma örnek olması gereken üstün karakterler olarak yansıtılmış ve `kutsal öğretmen` imgesinin oluşturulmasına hizmet etmiştir. This study aims to analyze the contributions of Reşat Nuri Güntekin's novels to the sacralization of teaching profession. For this purpose, the concept of sacred with reference to theoretical approaches to the sacred and the general framework of the sacred in social sciences are put forward. The concept of sacred is actually a religious term; however, it has begun to characterize the secular elements by the process of modernization that transforms everything. Having emerged in the process of modernization, nation-states tried to shape the secular sacreds in line with their own purposes. These secular sacreds have served as significant agents in the struggle of nation-states to gain legitimacy. National elements, such as homeland, flag, anthem etc., can serve as examples for these sacreds. The role of non-religious sacreds in this process is to ensure that individuals and societies respect and feel commitment to nation-states in the transition period from a traditional religious life to a more secular life. As a matter of course, it is not expectable for these sacreds to be accepted by the people in a short while. For this reason, nation-states need intermediaries who will tell these sacreds to the people and enable the people to embrace them. Particularly in the case of Turkey, one of the most important of intermediaries has been teachers, who have opportunity of direct contact with the people. On the other hand, people can respect teachers, only when they have a different position in the eyes of people. Therefore, teachers with the responsibility to convey sacreds to the people, should be glorified with a discourse of sacredness. Hence, especially literature has been one of the most prominent mediums in the sanctification of the teaching profession. Within this context, the novels of Reşat Nuri Güntekin, forming a basis for this study, can be set as examples for the efforts to sanctify the image of intellectuals and notably teachers in the Republic period. The teacher characters in his novels Çalıkuşu, Yeşil Gece, Acımak and Kan Davası are represented as superior characters, who should be an example to society through their idealized thinking and behaviors, and have served to create the image of `sacred teacher`. 117 |
