| Popis: |
3.1. ÖZET Bu çalışma kentli erişkinlerde bilişsel düzeyde ağız sağlığı davranışlarının göstergelerini ortaya çıkarmak üzere 5 aşamadan oluşan psikometrik ve tanımlayıcı bir araştırma olarak planlandı. Bu amaçla ağız sağlığının çok boyutlu yapısını da dikkate alan ve ağız diş sağlığı kontrol odaklarını belirlemeye yönelik Çok Boyutlu Ağız Diş Sağlı ğı Kontrol Odağı Ölçeği (ÇBASKOÖ) ve bu ölçeği değerlendirmemize yarayacak ağız sağlığı davranışlarını değerlendiren bir skala, bireyin sağlığına verdiği önemi saptayabilmek için yaşamdaki değerler listesi ve ağız sağlığı eğitimine yönelik ihtiyaç önceliğini belirleyebilmek için de sağlık bilgisi öncelik belirleme listesi oluşturuldu. Araştırmanın beş aşaması da İstanbul Anakent İl sınırlan içinde Mart 2002-Ocak 2004 tarihleri arasın da gerçekleştirildi. Araştırmanın beşinci aşamasında araştırma evreni 18 yaş ve üzeri kadın ve erkek yetişkinler olarak tanımlandı. Birinci aşamada, ölçek sorularının hazırlanmasına rehber olmak amacıyla 107 kişilik bir örneklemde anket yöntemi kullanılarak tanımlayıcı bir ön çalışma gerçekleştirildi. İkinci aşamada, ÇBASKO ölçeği ile Yaşamdaki Değerler Listesi (YDL) ve Sağlık İhtiyaçları Öncelik Belirleme Listesi 'nin (SİÖBL) anlaşılabilirliği 68 kişilik bir örneklemde denetlendi ve korelasyona dayalı madde analizi yöntemi ile ölçek maddelerinin analizleri yapıldı. Üçüncü aşamada madde analizleri sonucu madde - toplam puan korelasyon katsayıları yüksek maddeler ve yeni maddelerden oluşan ağız diş sağlığı kontrol algısını ölçen 26 maddelik yeni bir ölçek geliştirilmesine karar verildi. Ölçeğinin madde analizleri yapıldıktan sonra 79 kişilik bir örneklemde geçerlik ve güvenirlik çalışması gerçekleştirildi. Dördüncü aşamada Ölçeğin kriter geçerliğinin saptanmasında kullanılmak üzere klinik muayeneler yapıldı ve 165 kişilik bir örneklemde geçerlik ve güvenirlik çalışması gerçekleştirildi. Beşinci aşamada, 1000 kişilik örnekleme tez yürütücüsü denetiminde Mayak Worldwide Research Araştırma Şirketinin anketörleri vasıtasıyla ölçek uygulandı ve örneklemde geçerlik ve güvenirlik çalışması gerçekleştirildi. Birinci aşama verileri ile diğer aşamalarda kullanılan YDL, SİÖBL ve SBÖBL'nin değerlendirilmesinde frekans ve yüzdelik dağılımlara bakıldı. Ölçek mad delerinin saptanmasında korelasyona dayalı madde analizi tekniği kullanıldı. Ölçeğin geçerliğini saptamak için 3, 4. ve 5. aşamalarda faktör analizi yöntemi ile yapı geçerliğine, kapsam geçerliğine ve kriter geçerliğine bakıldı. Ölçek güvenirlik çalışmasında öl çek ye altölçeklerin Cronbach alpha güvenirlik katsayısına, test - tekrar test ve yarım test güvenirliğine bakıldı. 4. ve 5. aşamalarda ADSD skalası ve ölçek ile demografik ve sosyo-ekonomik değişkenlerin ilişkisine bakıldı. Verilerin değerlendirilmesi SPSS 10.0 216paket programı aracılığıyla gerçekleştirildi. ÇBASKO ölçeğinin yapılan analizler sonucunda kentli erişkinlerin ağız diş sağ¬ lığı kontrol algısını ölçmede geçerliği ve güvenirliği kanıtlanmıştır. Kentli erişkinlerin ağız sağlığı kontrol algısı dışsal kontrol (diş hekimi ve l. - 2. sosyalizasyon) odaklıdır. Kentli erişkinlerin ağız sağlığı kontrol algısı cinsiyet, yaş, SES, eğitim, medeni durum ve kentte yaşam süresi gibi sosyo demografik faktörlerden etkilenmektedir. Bireyler YDL maddeleri kapsamında her açıdan sağlıklı olmayı ve sağlıklı bir çevrede yaşamayı, ekonomik açıdan rahat ve refah içinde bir yaşamı değerlendirmektedir. Kentli eriş¬ kinler SBÖBL kapsamında öncelikli olarak çevre sağlığını, bulaşıcı olan hastalıklardan ve kazalardan korunmayı değerlendirmektedir. Kişisel öz bakım başlığı altında değerlendirilen ağız diş bakımı ve davranışları sırasıyla diş fırçalama, beslenmeye dikkat etme, fluoridli ağız bakım ürünlerini ve diş ipi kullanma, fluorlu ağız gargarası kullanma, sakız çiğneme ve diş tozu - kürdan kullanma - karbonatla ovma olarak sınıflanmaktadır. Araştırma sonuçlan ADSD Skalası ve ÇBASKO Ölçeğinin toplumun ağız sağlığı davranışlarının bir göstergesi olarak kullanılabileceğini, örneklemimizdeki kentli erişkinlerin dışsal kontrol odaklı olma özelliklerinin ağız sağlığı eğitimi çalışmalarında dikkate alınması gerektiğini ortaya koymaktadır. SUMMARY This psychometric and descriptive study is planned to be conducted in five stages and designed to expose indicators oral health behaviour of adults at cognitive level in ur ban areas. For this reason Multidimensional Oral Health Locus of Control Scale was de signed to determine the multidimentional structure of oral health and oral health locus of control and a scale is designed to help the evaluation of oral health behaviour, two lists were designed to investigate the importance of health and perception and priority deg ree of oral health education need in individual's perception. All stages of this study we re completed in Istanbul from March 2002 to January 2004. At the fifth stage of rese arch the survey sample consisted of 1000 women and men age of 18 and above At the first stage, to guide to prepare the scale questions a descriptive preliminary study was done in the sample size of 107. At the second stage to find out the recogni tion of Multidimensional Oral Health Locus of Control Scale (MOHLCS), Life Priority List (LPL), Health Necessity Priorty Determination List (HNPDL) were inspected in the sample size of 68 and scale items were analized using item- total correlations method. At the third stage according to item analizes with the items that have highest item-sum score correlation coefficents and oral health locus of control perception evaluation items a new 26 itemed scale was decided to be developed. After item analysis was completed, validity and reliability analysis of scale in the sample size of 79 was done. At the fourth stage, to determine predictive validity of scale clinical examinations were done and in the sample size of 165. Validity and reliability analysis of scale was completed. At the fifth stage, the scale was carried out by pollster's of Mayak Wordlwide Re search Company under the control of the researcher and validity and reliability analysis were completed in the sample size of 1000. Frequency and percentage of fist stage datas and the evaluations of LPL, HNPL and poverty of oral health education list (POHE) were estimated. To determine items of the scale item analysis, including item total correlations was used.To construct validity of the scale, predictive and content validity method were examined.Cronbach's alpha, the test - retest and split-half reliability were assessed to determine the reliability of sca le and subscale. At the fourth and fifth stage the relationship between the scores of the scale and oral health behaviour scale with socio- demographic variables were tested. For analizing the data SPSS 10.0 was used. 219The MOHLCS is proved to be the reliable and valid instrument to measure oral he alth control perception in adults in urban areas. Oral health locus of control in adults in urban areas is external controlled (dentist and 1.-2. socialization) locused. Oral health locus of control perception were affected from sex, age,Social Economical Statu (SES), education, marital status and duration of living and socio-economical factors in adults in urban areas. In all perspective to be healthy, economical - comfort in lifestyle and living in an healthier enviroment were estimated by the subjects.In the scope of POHE enviro- mental health, to avoid infectious disease and accident were estimated first. Oral health behaviour were classified as tooth brushing, diet control, using tooth floss and fluorida ted moutwashes, tooth-powder, toothpicks and chewing gums. As a result, oral health behavior scale and MOHLCS could be used as oral health behavior indicators in population programs.According to the characteristic of urban adults, who were externally locus of control must be taken into consideration in desig ning and application of oral health education program. 220 280 |
