| Popis: |
Konya, kadim bir kültür ve medeniyet kentidir. Şehirler de tıpkı insanlar gibidir. Onların kimliklerinin oluşmasında veya tanıtımında bazı unsurlar daha fazla öne çıkmaktadır. Anadolu'nun fethedilmesinde, Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında `Kolonizatör Dervişler`in katkısı tartışılamaz. Pîr-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevî, Orta Asya'dan yaktığı meşaleyi (eğsi) Anadolu'ya atar. Anadolu evliyaları da sembol bir meşaledir. Savaşın değil, sevgi ve kardeşliğin etrafında toplanan Türkler yeri gelir bir otağın, yeri gelir bir dergâhın gölgesinde törelerinin, imanlarının, inançlarının gereği olan ritüelleri ve uygulamaları yaparlar. Türk halkında ulu kimselere karşı muazzam bir muhabbet oluşmuştur. Onlara karşı duyulan bu sevgi ve tazim onların ölümlerinden sonra da devam eder. Onları defnettikleri yerler, sıradan mezarlardan farklı olarak dizayn edilerek tezyin edilir. Bu mezarlara türbe, yatır, makam gibi özel adlar verilir. Bu kutsal mekânlar etrafında birtakım inanç ve uygulamalar ortaya çıkmıştır. Halkın bu kişilere karşı olan muhabbeti evliyaların hayatı ile sınırlı kalmamıştır. Türbeler etrafında oluşan ve gelişen halk inançları, türbelerde metfun ulu kişilere karşı halkta var olan sevginin ölümlerinden sonra da devam ettiğinin bir göstergesidir. Konya'da halk arasında metfun ulu kimseler kastedilerek sarf edilen `Konya yerin altından yönetilen bir şehirdir!` sözü halk kültüründe türbelerin ve yatırların etkisini yansıtmaktadır. Çalışmamızda Konya özelinde halk kültüründe türbeler etrafında oluşan inanç ve uygulamalar tespit edilmiştir. Tespit edilen folklorik ürünler, halk bilimi disiplini içinde ele alınarak tahlil edilmiştir. Araştırmamızın örneklemi doksan dokuz türbeden oluşmaktadır. Tespit edilen folklorik ürünlerin analiz süreci şu şekilde oluşmaktadır: Verinin toplanması/derlenmesi, toplanan verilerin halk bilimi inceleme metotlarına göre işlenip sınıflandırılması, halk inançlarının, uygulama ve pratiklerinin inanç ve kültür tarihi bakımından görünen (günümüz) ile geçmiş arasında bir ilişki kurulması.Çalışmada ölüm ve ölüm sonrasına dair inanç ve uygulamaların Türk kültündeki yeri, ölüler kültünün ve ölüm düşüncesinin bireysel ve toplumsal hayata yansımaları Konya türbeleri bağlamında ele alınmıştır. Kutsal mekân anlayışı merkezinde türbeler çevresinde oluşan kültlere dair inanç ve uygulamalar bu bağlamda değerlendirilmiştir. Konya türbelerinde insan-mekân ilişkisinde türbelerin kutsandığı ve türbelerin halk tıbbında birer tedavi merkezi gibi algılandığı görülmektedir. Türbelerin fonksiyonları, ziyaret nedenleri, ziyaret öncesinde ve sonrasında ziyaretçilerin sosyal ve psikolojik durumları gözlemlenmiştir.Bu araştırmanın sonucunda ise ziyaret kültürü içinde türbelerin etrafında şekillenen inanç ve uygulamaların mistik ve tıbbi folklorun önemli bir parçası olduğu tespit edilmiştir. Konya is a city of culture and civilization. Cities are just like people. Some elements are more prominent in the formation or promotion of their identities. The contribution of the `Colonizator Dervishes` cannot be denied in the conquest of Anatolia, Turkization and Islamization.Pîr-i Turkestan Hodja Ahmed Yesevi moves his torch from Central Asia to Anatolia. Anatolian saints are like the symbol torch. Turks gathered around love and brotherhood, not war, sometimes make rituals and practices occasionally in the shadow of a dervish lodge, sometimes around a tent. There was a tremendous conversation in the Turkish people against the saint people. This love and compassion towards them continues after their death. The places where they are buried are designed and decorated as different from ordinary graves. These tombs are given special names such as shrine (yatır), position (makam). Some beliefs and practices have emerged around these sacred places. The public's conversation with these people was not limited to the life of the saints. The folk beliefs that develop and evolve around the shrines are a sign that they continue even after the death of the saint, who is now buried. In Konya, the word `Konya is a city ruled from under the ground`, which reflects the influence of this situation and effect of saint people buried, in popular culture. In our work, the beliefs and practices that are formed around the shrines in the culture of Konya have been determined. The detected folkloric products were analyzed in the discipline of folk art. The sample of our research consists of ninety-nine shrines.The analysis process of the detected folkloric products is as follows: Collection / compilation of the data, classification and process of collected data according to the methods of public opinion examination, the establishment of a relationship between the present and the past in terms of beliefs and cultural history of popular beliefs, and practices.The beliefs and practices after death were evaluated in the Turkish culture in the study. Reflections on the individual and social life of the thought of death are taken up in the context of the Konya shrines. The beliefs and practices of the sacred places and the cultures around the shrines have been evaluated in this context.It is seen that the Konya shrines are blessed with human-space relations and the shrines are perceived as a center of folk medicine. The social and psychological conditions of visitors pre visit and post-visit were observed. shrine functions, visit reasons were also evaluated.As a result of this research, it has been found that beliefs and practices formed around the shrines in the visit culture are an important part of the mystical and medical folklore. 478 |
