| Popis: |
Erbil Türkmen Ağzı (Biçim Bilgisi) adlı bu yüksek lisans tezi, Doğu Oğuz grubunun güney kolunda yer alan Erbil Türkmen ağzını, biçim bilgisi açısından ele alıp incelemiştir. Bu yüksek lisans tezi beş ana bölümden oluşmaktadır.`Giriş` bölümünde ilk olarak Irak'ta Türkmen varlığının oluşumu hakkında bir tarihçe sunulmuştur. İkinci başlık altında krallık ve cumhuriyet dönemlerinde Irak Türklerinin durumu anlatılmıştır. Ardından Irak Türkmen Türkçesi hakkında genel bilgi verilmiştir. Erbil ve Kerkük yörelerinde konuşulan ağızların ses ve biçim özellikleri açısından tespit edilen farklılıklar, ayrı bir başlık altında örneklerle sıralanmıştır.Tezin esas bölümünü oluşturan `İnceleme` başlığı altında ise, Erbil Türkmen ağzının çekim ve türetim morfolojisi çalışılmıştır. Bu bölümde çekim ve yapım ekleri titizlikle ele alınıp incelenmiş, eklerin temel işlevlerinin yanı sıra temel işlev dışında kalan kullanımları da örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır. Yine bu başlık altında, sözcük türleri de ayrıntılı bir biçimde işlenip örneklerle anlatılmıştır.`Sonuç` bölümünde ise incelemede tespit edilen, Erbil Türkmen ağzı ile Türkiye Türkçesinin biçim özellikleri bakımından ortaya çıkan farklılıklar karşılaştırmalı olarak notlar şeklinde değerlendirilmiştir.`Metinler` bölümü için, Erbil'de yaşayan Türkmenlerin konuşmaları kayda alınmış, bu kayıtlar titiz bir biçimde çözümlenerek ses tespiti yapılmış, daha sonra konuşmalar çeviri yazı yöntemiyle yazılı metne aktarılmıştır. Bununla yetinilmeyip Erbil şairlerinin divanlarından da şiir, horyat ve dörtlüklerden alıntı yapılmıştır.Tezin son bölümünü `Sözlük` oluşturmaktadır. Türk dilinin zengin söz varlığına katkıda bulunması amacıyla hem metinlerden hem de metin dışı derlemelerden yararlanılarak bir Sözlük bölümü de hazırlanmıştır.Anahtar Sözcükler: Diyalektoloji, Erbil Türkmen Ağzı, Türkiye Türkçesi,Biçim Bilgisi, Çekim Ekleri, Yapım Ekleri, Sözcük Türleri, Derleme, Sözlük. This thesis which named Erbil Turkmen Dialect (Morphology), examines the morphologic structure of Erbil Turkmen dialect which located in southern branch of dialects of East Oghuz group. This thesis consists of five main sections.In the `Introduction` section a short history of formation of Turkmens in Iraq is provided. Under the second heading, conditions of Iraqi Turkmens that have passed through the periods of monarchy and republic of Iraq are explained. Then, general information of Turkish language of Iraqi Turkmens is presented. Also in this section, differences of phonologic and morphologic characteristics of Turkmen dialects that are spoken in Erbil and Kirkuk were detected and illustrated by examples under a separate heading.Under the headline `Discussion` which constitutes the main part of the thesis, Morphology of inflection and derivation of Erbil Turkmen dialect was studied. This chapter meticulously surveyed and examined affixes of inflection and derivation, in addition to the basic functions, the uses of non-basic functions of affixes have been explained with examples. Yet under this heading, the part of speech has been described in detail with examples processed.In the section of `Conclusion` differences in terms of morphological features of Turkish and Erbil Turkmen dialect are detected while examining this study and rated as comparative notes.For the section of `Texts`, dialogues of some Turkmen who living in Erbil were recorded, and these records were determined for analyzing sound in a rigorous manner, then were transferred to the written text using transcription method. And not contenting with that, poems, horyats and quatrains from the books of poets of Erbil were quoted.The last part of the thesis is `Lexicon`. In order to contribute to the rich vocabulary of Turkish lexicon benefiting from texts and non-texted compilations a lexicon is prepared.Keywords: Dialectology, Erbil Turkmen Dialect, Turkish Language,Morphology, Inflectional Affixes, Derivational Affixes, Part of Speech, Compilation,Lexicon 322 |
