| Popis: |
Kıyı alanları tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemli ekosistem alanlarıdır. Sınırlı kaynaklara sahip olması, farklı işlev ve fonksiyonlarda tasarruf edilmeleri ve deniz-kara ara kesitinde olması sebebiyle önemli yaşam alanlarıdır. Tüm planlama yaklaşımlarında olduğu gibi kıyılarımız içinde hep bir koruma, kullanma ve gelecek nesillere aktarma (sürdürülebilirlik) amacı gözetilmektedir.Tez çalışmasının araştırma alanı, Marmara Bölgesi'nin doğusunda yer alan, bölgenin üçüncü büyük şehri olan Kocaeli ilinin kapsadığı İzmit Körfezi'dir. Kocaeli ili transit bir noktada, sanayi ve ticaret alanlarında Türkiye genelinde büyük bir paya sahip olması ile, kıyı kesiminde çeşitli kullanım alanlarının bulunması, demiryolu hatları, karayolu hatları, denizyolu hatları gibi ulaşım ağlarıyla çeşitlilik göstermesiyle önemli bir konumda yer almaktadır. Özellikle bölgenin yüksek katma değerli ekonomik sektörlere ev sahipliği yapması nedeniyle, sanayi, konut, ticaret, turizm, lojistik, liman gibi önemli işlevler çerçevesinde kıyı alanlarında önemli arazi kullanım rekabetleri yaşanmaktadır.Çalışma, İzmit Körfezi için yapılan bütünleşik kıyı alanları planlamasının yurtdışında, özellikle Avrupa Birliği ülkelerinde yapılan benzer türdeki kıyı alanları yönetimi ve planlama çalışmalarına göre ne gibi farklılıklara sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Bütünleşik kıyı alanları planlaması üzerinden yapılan literatür incelemesinde, bütünleşik kıyı alanlarının yurtdışı örneklerinde bir `yönetim` anlayışıyla ele alındığı görülmektedir. Bütüncül bir yaklaşıma karşılık gelmesine rağmen Avrupa Birliği tarafından Baltık Denizi için farklılaşan bir planlama yaklaşımı bulunmaktadır. Avrupa Komisyonu'nun Bütünleşik Deniz Politikaları'na ilişkin yayınladığı belgelerde dikkati çektiği yaklaşım, `Deniz Alanları Mekansal Planlaması` (Maritime Spatial Planning) olgusudur. Bu bağlamda, önemli bir örnek olarak AB Komisyonu tarafından desteklenen `Baltic SCOPE - Cross-border solutions in Baltic maritime spatial plans (2015-17)` projesi, Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi ve Planlaması için önemli bir referans noktası kabul edilmiştir. Sonuçta elde edilen temel yaklaşım, BKAY'ın eksiksiz çalışmasını destekleyecek plan; `deniz alanları mekansal planlaması`dır. Planlamadaki amaç; deniz alanını tıpkı kıyı ve kara ortamı gibi değerlendirerek planlamaktır. Kıyı olgusunun salt kara ortamı ile ilişkilendirmenin yetmeyeceği, bütüncül olabilmesi için deniz alanlarının sahip olduğu mekansal özelliklerin de mutlaka değerlendirilmesi gerekliği vurgulanmaktadır. Araştırma alanı için seçilen konuya yönelik temel araştırma soruları şu şekilde düzenlenmiştir: Kıyı alanları planlaması bağlamında, Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi ve Planlaması ne kadar etkindir? Bütünleşik Kıyı Alanları Planı, mekansal planlar kademelenmesinde yeri olmadığına göre, kıyı kullanım kararlarında ÇDP başta olmak üzere diğer mekansal planlar arasında uyuşmazlıklar var mıdır? Varsa ne tür çekişme konuları oluşmaktadır? Türkiye'nin BKAY bütünleşik kıyı alanları planlamasındaki eksik yönleri var mıdır? Eğer eksik kısımlar varsa nasıl geliştirilebilir? Körfezin neden deniz alanı kapsamında bir mekansal planlamaya ihtiyacı vardır? Araştırma alanının ana bulgularından edinilen çıkarımlar; Türkiye'de yapılan bütünleşik kıyı alanları planlamasının, bütünleşik kıyı alanları yönetimi adı altında değerlendirilememesi, yönetimden çok `planlama` olarak kalmasıdır. Bununla birlikte, planlama olgusunun mekansal planlar hiyerarşisi içinde bir yeri bulunmamasına karşın, `tüm planlama ve uygulamalara girdi sağlama` hususu ise önemli bir konu olarak karşımızda bulunmaktadır. Avrupa Birliği Baltık Denizi Plan çalışması örneğinde ortaya konan deniz alanları mekansal planlaması, Türkiye'de henüz mekansal planlama sürecine dahil değildir. Mekansal kararları etkileyen ve çok önemli bir çekişme / rekabet konusu olan kıyı alanlarının planlamasında kara ve deniz alanlarının mekansal planlama yaklaşımlarını bütüncül şekilde ele alınması daha çok önem kazanmaktadır. Örnek konu olarak seçilen İzmit Körfezi BKAP'a bakıldığında; birçok plan hükümlerinin sadece birer madde olarak kaldığı, plana işlenemediği ortaya çıkmaktadır. İzmit Körfezi'nde kıyı hattında ve deniz alanında korunması gereken önemli alanların olduğu ortaya çıkmıştır ve bunları koruyacak bir planın deniz alanı üzerinde de olması gerekliliği plan dışında tutulmaktadır. Korunan alanların varlığı ve planlama açısından değerlendirilmesi gerekmektedir. İzmit Körfezi'nin, Baltic SCOPE mekansal planındaki yaklaşımlar esas alındığı varsayılırsa, bütüncül bir yaklaşımı desteklemesi adına, konuya üst ölçekte 'Marmara Deniz Alanları Mekansal Planlaması' olarak bakılmasının çok daha doğru olacağı söylenebilir. Böylece birbirinden bağımsız / kopuk kıyı alanları planlamaları yerine üst ölçekli `Marmara Deniz Alanları Mekansal Planlaması` üzerinden hareket edilecek plan yaklaşımı tercihi doğru sonuçların ortaya çıkmasında etkili olacaktır. Sonuç olarak tez çalışması, Türkiye'de Deniz Alanları Mekansal Planlaması yapımına ilişkin usul ve esaslar, aktörler, sorumlu ve ilgili kurumlar ve yasal çerçeveye yönelik yeni akademik çalışmaların yapılmasını önermektedir. Coastal areas are important ecosystem areas in our country as well as all over the world. Knowing that in the sea land they have limited sources with different functions is good to say that those sections are important living areas in our ecosystem. As in all planning approaches, the aim of conservation, use and transfer to future generations (sustainability) is always considered within our coasts.This research focuses on the Izmit Bay, which is located in the eastern part of the Marmara Region and the third largest city in the province of Kocaeli. Kocaeli province is a transit point for Turkey's industry and trade area to have a large share, coastal discovery of several areas in the sector, the railway lines, land lines, sea lines is located in a prominent position by showing the diversity of transport such as sea line network. Due to the fact that the region is home to high value-added economic sectors, significant land-use rivalries are experienced in coastal areas within the framework of important functions such as industry, housing, trade, tourism, logistics and ports.The study reveals the differences in the planning of integrated coastal areas for the İzmit Bay in accordance with the plans made abroad, especially in the European Union countries. In the literature review through integrated coastal area planning, it is seen that the integrated coastal areas are handled with an unpracticed management approach in the overseas examples. Although there is a holistic approach, the European Union has a differentiated planning approach for the Baltic Sea. The European Commission's report on Integrated Marine Policies is a phenomenon in Maritime Spatial Planning. In this context, the referrals Baltic SCOPE - Cross-border solutions in Baltic maritime spatial plans (2015-17). The resulting basic approach is the plan to support the full work of ICZM; lam spatial planning of sea areas. Purpose of planning; to plan the sea area just like the coastal and land environment. It is emphasized that it is not enough to associate the coastal phenomenon with the land-only environment and that the spatial properties of the sea areas must be evaluated in order to be holistic.The basic research for the chosen subject has been designed as follows; In the context of coastal area planning, how effective is Integrated Coastal Zone Management and Planning? .Is there a conflict between the spatial plans and other spatial plans in the coastal use decisions? If there is, what kinds of contention issues occur? Are there any weaknesses in the planning of Turkey's ICZM integrated coastal zone? How can it be improved if there are missing parts? Why does the Bay need a spatial planning within the marine area?The implications of the main findings of the research area; The integrated coastal zone planning in Turkey, cannot be considered under the name of integrated coastal zone management, management's too `planning` remain as is. However, despite the fact that the concept of planning has no place in the hierarchy of spatial plans, the issue of providing input to all planning and the applications to us is an important matter. European Union Baltic Sea marine areas work plan set out in spatial planning, as one example is that, it is not yet included in the spatial planning process in Turkey. Integrating spatial planning approaches of land and sea areas in the planning of coastal areas, which is a very important subject for contentions/ competitions, is more important in spatial decisions. Looking at the selected area of the Izmit Bay of ICZM; it is revealed that many plan provisions remain as plain articles. It has been revealed that there are important areas to be protected in the coastal line and sea area in the Bay of Izmit Bay and the need to have a plan to protect them on the sea area is excluded from the plan. Preservation of protected areas and planning should be evaluated.If it is assumed that Izmit Bay is based on the approaches in the Baltic SCOPE spatial plan, it can be said that it would be much more accurate to consider the subject as an acknowledgement of the Spatial Planning of Marmara Sea Areas at the upper scale in order to support a holistic approach. Thus, instead of planning independent / detached coastal areas, the plan approach to be adopted through the upper-scale act of the Spatial Planning of Marmara Sea Areas and it will be effective in the emergence of the correct results.As a result of thesis, Marine Areas in Turkey principles and procedures for the construction of Spatial Planning, actors, responsible and relevant institutions and academic studies suggest the new legal framework. 164 |
