| Popis: |
ACAR, idris, Ergeş Uçkun'un Şiirlerinde Yapı ve İzlek, Yüksek Lisans Tezi, Ardahan, 2017.Tarihsel köklerini Türk Edebiyatının derinliklerinde bulduğumuz Afganistan Sahası Türk Edebiyatı, yüzyıllardır süre gelen bir edebi anlayışın devamı gibidir. Coğrafya, milletlerin/toplumların kaderine yön veren önemli bir etmendir. Dolayısıyla Afganistan toprakları, coğrafyanın sosyal/siyasal hayat üzerindeki olumsuz etkisini uzun yıllar hissetmiş ve yaşamıştır. Siyasal ve toplumsal düzensizliğin hüküm sürdüğü bu coğrafyada yetişen sanatçılar, siyasal iradenin kontrol altına almaya çalıştığı bir edebi ortamda eserlerini vermeye çalışmışlardır. Ergeş Uçkun da bu sanatçılardan birisidir. Böylesi kaotik bir ortamda, bu coğrafyada yaşayan Türklerin sözcülüğü konumunu üstlenen Ergeş Uçkun, Peştun Hükümetinin istediği tarzda eserler vermemiştir. Bu sebeple yurdundan uzaklaşmak zorunda bırakılan Ergeş Uçkun, zorlu bir yaşam mücadelesi vermiştir. Ergeş Uçkun Afganistan Türklerinin tarihini, geleneğini, kültürünü, yaşayışını sade ve samimi bir edebi üslûbla yansıtmış; Türklerin duygu ve düşüncelerine tercüman olmuş, `Milli şair`, `Turan Şairi` gibi unvanları anılmış çok yönlü bir şairdir. Ergeş Uçkun'un gerek izleksel, gerekse yapısal boyuttaki şiir serüvenini iki dönemde inceleyebiliriz. Şairliğinin ilk döneminde (Afganistan yılları) toplumsal konuları ağırlıklı olarak işleyen Ergeş Uçkun, bu dönemde geleneksel şiir formlarından da yoğun olarak yararlanmıştır. Gurbet yaşamıyla birlikte bireysel temalara da yönelen Ergeş Uçkun, geleneksel şiir formlarından zaman zaman uzaklaşarak yeni şiir formlarıyla da eserler kaleme almıştır. Dolayısıyla şairin en verimli olduğu dönem, toplumsal ve bireysel konuları hem geleneksel hem de yeni şiir formlarıyla ele aldığı Amerika yıllarıdır. Şairin izleksel ve yapısal bağlamdaki bu değişim ve dönüşümü üslûbunu da etkilemiştir. Bu etki şairin kendine özgü bir üslûb oluşturabilmesine olanak tanımıştır. Birçok dili ve Türk lehçelerini şiir yazabilecek düzeyde bilen şair, kendisine özgü bir üslûb yaratmıştır. Bu bağlamda şairin şiirlerindeki değişimin, şiirdeki tüm bileşenlerle paralellik gösterdiği açıktır. Altı bölümden oluşan çalışmamızın birinci bölümünde Ergeş Uçkun'a kadar olan Afganistan Sahası Özbek şiirine, ikinci bölümde şairin hayatı, edebi şahsiyeti ve eserlerine, üçüncü bölümde şiirlerinin izleksel olarak incelenmesine, dördüncü bölümde dil ve üslûb özelliklerine, beşinci bölümde şiirlerinin yapısal özelliklerine ve son bölümde ise belge ve fotoğraflara yer verildi. Anahtar Kelimeler: Afganistan Özbek edebiyatı, Ergeş Uçkun, şiir, yapı, izlek. ACAR, idris, The Structure and Theme in Ergeş Uçkun's Poems, Master Thesis, Ardahan, 2017.Turkish Literary Space of Afghanistan, which we have found its historical bases in the depths of Turkish Literature, is a perpetuation of a agelong literary approach. Geography is an important factor that collimates the fate of nations / societies. Therefore, Afghanistan felt and live through the negative effects of geography on social / political life for many years. Artists who grew up in this geography where political and social irregularity prevailed tried to give their works in a literary environment where the political will tried to control. Ergeş Uçkun is one of these artists. In such a chaotic environment, Ergeş Uçkun, who assumed the position of the spokesperson of the Turks living in this geography, did not give works in the manner desired by the Pashtun Government. For this reason, Ergeş Uçkun has been forced to move away from home, gave a struggle for a challenging life. Ergeş Uçkun reflected the history, tradition, culture and life of Afghanistan Turks with a simple and sincere literary style; He is an interpreter of the feelings and thoughts of the Turks, a versatile poet whose titles like `National poet` and `Turan poet` are well known.We can examine the adventure of Ergeş Uçkun in poetry both in the thematic and structural dimension in two periods. Ergeş Uçkun, who mainly worked on social issues during the first period of his poetry (Afghanistan years), also intensively benefited from traditional poetic forms in this period. Ergeş Uçkun, who is also heading to individual themes with his life as an expat, has moved away from the traditional forms of poetry and has written out works with new forms of poetry. Thus, the period when the poet is most productive is the American years in which he deals with social and individual issues both in traditional and new forms of poetry. This thematic and structural transformation of the poet has also affected his wording. This effect allows the poet to create a unique style. The poet, who knows many languages and Turkish dialects at a level to write poems, has created a distinctive style. In this context, it is clear that the change in the poet's poetry is parallel to all the components of the poem.In the first part of our study consisting of six chapters, we have the poetry of Uzbek Literary Space of Afghanistan up to Ergeş Uçkun; life of the poet, literary personality and works in the second chapter; the examination of the poetry in a thematic manner in the third chapter; language and manner features in the fourth chapter; structural features of poems in the fifth chapter; and documents and photographs in the last chapter.Key words: Afghanistan Uzbek literature, Ergeş Uçkun, poem, structure, theme. 159 |
