| Popis: |
Bu çalışma, (1) Tahirova koyunlarının doğum ve doğum sonrası ana-yavru davranışlarının tanımlanması, (2) analık davranışlarının doğum sırasında ve sonrasında gözlenen bazı davranışlarla puanlanması ve (3) elde edilen bulgular ile Tahirova koyunlarının doğum ve doğumdan sonraki dönemle ilgili literatüre katkı sağlanması amacı ile gerçekleştirilmiştir.Bu çalışmanın havyan materyali Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Teknolojik ve Tarımsal Araştırmalar Merkezi, Küçükbaş Hayvancılık Birimi'nde yetiştirilmekte olan Tahirova koyunu sürüsünden temin edilmiştir. Çalışma kapsamında 2017 doğum döneminde 45 baş ve 2018 doğum döneminde 70 baş olmak üzere toplam 115 baş Tahirova koyunu kullanılmıştır.Tahirova koyunlarında doğumların en yoğun olduğu zaman aralığı 08.00-20.00 saat aralığı olup sürünün %61,45'inin gündüz doğurduğu tespit edilmiştir.Tahirova koyunlarında ortalama doğum süresi 12,02 dakika olup yavru doğum ağırlık ortalaması 4,21 kg olarak bulunmuştur. Doğan kuzuların %58,49'u hiçbir müdahale olmaksızın analarını kendileri emmiştir. Doğumların %66,29'u normal olarak gerçekleşmiş olup doğumların %57,83'ü ayakta gerçekleşirken %42,17'si yatarak gerçekleşmiştir. Tahirova koyunlarında ortalama analık puanı 1,52 (2,31) olup en yüksek 2,65 (7,02) en düşük ise 0 (0) olarak bulunmuştur. Analık puanı üzerine ana yaşı ve doğum tipi-cinsiyet kombinasyonu değerlerinin etkisinin istatistiksel olarak önemli olmadığı (P>0,05), ancak yıl (P=0,0034), doğum kolaylığı (P=0,0003) ve doğum ağırlığı (P=0,0029)nın etkisinin istatistiksel olarak önemli olduğu tespit edilmiştir. Analık puanı ile doğum süresi, ananın doğum-ayağa kalkma arası süre, doğum-ilk yalama arası süre ve ananın ağzı kapalı meleme frekansı arasında pozitif yönde bir ilişki bulunurken, analık puanı ile ananın ağzı açık meleme frekansı arası, kuzunun ağzı kapalı meleme frekansı ile negatif yönde önemli bir ilişki saptanmıştır. Kuzunun emebilme durumu ve akıbetine göre analık puanına bakıldığında; anasını hiçbir müdahale olmaksızın kendileri emen kuzuların analarının (1,95 (3,80)), emmesine müdahale edilen kuzuların analarına göre (1,20 (1,44)) daha yüksek analık puanına sahip olduğu saptanmıştır (P=0,0001). Ölü doğum yapan anaların (1,02 (1,04)) ise kuzularını canlı olarak doğuran analardan (1,60 (2,56)) daha düşük analık puanına sahip olduğu görünmektedir (P=0,0009).Anahtar sözcükler: Tahirova Koyunu, Analık Puanı, Doğum, Maternal Davranış This study was carried out (1) to describe mother-newborn lamb behaviors, (2) to score mother behaviors by scoring of some behaviors during and after parturition, and (3) to make a contribution to the literature on the periods during and after parturition in Tahirova ewes.The study was carried out at the research farm of Çanakkale Onsekiz Mart University with 115 Tahirova sheep delivered in 2017 and in 2018 birth season (45 in year 2017 and 70 sheep in 2018).The most frequent time interval in the births of Tahirova ewes was from 08.00-20.00 and 61.45% of the ewes gave birth during the daytime. Average birth duration was 12.02 min, with an average of 4.21 kg birth weight. Of the newborns, 41.51% suckled their mothers with assistance. With regard to parturitions, 66.29% occurred as normal delivery; on the other hand, 33.71% took place with assistance. As concerns to delivery position, 57.83% of the ewes delivered in standing, while the rest (42.17%) was in lying position.Average maternity score in Tahirova ewes was found as 2.31±0.61 (max 7.02 and min 0). Age of dam and birth type x sex combination had no effect on maternity score (P>0.05), but year, birth difficulty and birth weight had significant effect on maternity score (P=0.0034; P=0.0003; and P=0.0029 respectively).A low and positive relation was found between maternity score and duration of birth, duration of dams standing up after birth, duration until first licking time and low-pitched bleating frequency of the mother. A significant and strong negative relation was observed between, high-pitched bleating of dam and low-pitched bleating frequency of the lambs. According to the suckling behavior and viability of the lamb, maternity score was higher in the mothers of lambs with no assistance (1.90(3.80)) than in those of the lambs with assistance (1.20(1.44)) (P=0.0001). The mothers with stillbirths had lower maternity score (1.02(1.04)) than those with normal births (1.60(2.56)) (P=0.0009).Keywords: Tahirova Sheep, Mother-Newborn İnteractions, Maternal Behaviour 49 |
