| Popis: |
Hece ölçüsü, yazılı ilk örneklerinin görüldüğü Divan-ı Lügati't Türk'ten günümüze kadar Türk edebiyatında aralıksız olarak kullanılmış bir ölçüdür. 11. yüzyıldan itibaren Arap edebiyatı çıkışlı aruz ölçüsünün daha çok değer kazanmasıyla birlikte aydınlar arasında ikinci plana atılmış olsa da, yüzyıllar boyunca halk şairleri arasında varlığını sürdürmüş ve günümüze ulaşmıştır. Divan edebiyatının başladığı 13. yüzyıldan Tanzimat edebiyatına kadar tartışmasız bir şekilde aruzun üstünlüğü ile geçilirken, yenileşmeyle birlikte divan şekilleri gibi aruz ölçüsü de enine boyuna masaya yatırılmış ve varlığı ciddi bir şekilde sorgulanmaya başlanmıştır. Bu tartışmalarda Osmanlı İmparatorluğunun çözülmeye başlaması süreci ve artan milliyetçilik rüzgârlarının da payını yadsımamak gerek. Çünkü aruza karşı olan edebiyatçılar ona karşı hece ölçüsünü önerirken `millilik` kavramını sıkça vurgulamışlar ve aruzun yabancı olduğu, asıl milli ölçünün hece ölçüsü olduğu tezini ortaya atmışlardır. Ancak bu millilik tezinde de ne yazık ki ölçü kaçmış ve bu iddia hece ölçüsünün güçlenip yaygınlaşmasıyla Cumhuriyet döneminde bile tartışmasız kabul edilen bir olgu haline getirilmiştir. Bu tezde hece ölçüsü, Türk ve dünya edebiyatında kullanılan şekilleriyle karşılaştırmalı olarak ele alınacak, bunun yanı sıra aruzdan hece ölçüsüne geçiş sürecinde yenilik arayışında olan Türk şairlerinin ne gibi kaygılar taşıdıkları tüm yönleriyle yansıtılmaya çalışılacaktır. Syllabic meter is a meter that has been continously used to the present since Divan-ı Lügati't Türk, whose first examples are seen in. Although it was disregarded by the intellectuals, with Arabic originated aruz meter gaining popularity as of 13th century, syllabic meter has survived through centuries among folk poets. While aruz meter had been superior to syllabic meter from 13th century to Tanzimat period, with modernization aruz meter as well as divan forms was laid down on table and its existance was brought into question. It is undeniable that the dissolving period of Ottoman Empire and winds of rising nationalist movement played an important role on these arguments. Because literary men who were against aruz meter emphasized the concept of nationality while proposing syllabic meter. They claimed that aruz was outsider and the national meter was syllabic meter. Unfortunately, limits were surpassed on this nationality emphasis and with syllabic meter being more widespread in the Republican era, this claim has undisputedly become a commonly accepted phenomenon. On this thesis syllabic meter will be approached in a comparative method with its uses in Turkish and world literatures and it is aimed at reflecting what the modern poets seeking change had bore in mind on the transition period from aruz to syllabic meter. 142 |
