| Popis: |
Tesbit edebildiğimiz kadarıyla bugüne kadar `Kelâm-Usûl-i Fıkıh İlişkisi` konusunda detaylı bir çalışma yapılmamış sadece belli şahıslar ve düşünceleri üzerinde sınırlı çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Şunu hemen belirtelim ki, kelâm ile usûl-i fıkıh disiplinleri hem yapısal hem de yöntemsel açıdan birbirine çok benzemekte, bu iki bilim dalı arasında ortak birçok konu bulunmakta, hattâ söz konusu disiplinler bunları benzer yöntemler kullanarak incelemektedir.Bu çalışmada, bâkir bir alan olduğunu düşündüğümüz `Kelâm-Usûl-i Fıkıh İlişkisi` konusunu, İmâmü'l-Haremeyn el-Cüveynî (ö. 478/1085) ekseninde sınırlandı¬rarak, ele almaya çalıştık. Çalışmanın Giriş Bölümünde tezin konusu, amacı, kapsamı, metodu ve orijinalliği ile kullanılan kaynak ve yöntemler hakkında bilgi verilmiştir.Birinci bölümde, `kelâm ve usûl-i fıkhın doğuşu` başlığı altında, Hz. Peygamber ve sahâbe dönemi, kelâm ve fıkhın doğuşu, kelâm-fıkıh ayrışması, usûl-i fıkhın doğuşu, Ehl-i sünnet'te kelâm-usûl-i fıkıh ilişkisi ve Ehl-i sünnet'in teşekkülüne tekaddüm eden dönemin dört büyük imâmı İmâm Âzam Ebû Hanîfe, İmâm Şâfiî, Ahmed b. Hanbel ve İmâm Mâlik'in kelâm-usûl-i fıkıh ilişkisi açısından konum¬ları incelenmiş; Cüveynî dönemine kadar olan süreçteki kelâm-usûl-i fıkıh ilişkisi özetlenmiştir.İkinci bölümde, `kelâm-usûl-i fıkıh ilişkisi` ana başlığı altında bu ilişkinin mâhiyeti üzerinde durulmuş, bu konu aslîlik-fer'îlik ve yöntem açısından ele alınarak süreç içinde ortaya çıkan mütekelimîn, fukahâ ve memzûc metodlara değinilmiştir.Çalışmamızın `Cüveynî'nin kelâm ve usûl-i fıkıhtaki yeri` başlığını taşıyan üçüncü bölümünde ise, Cüveynî'nin kelâm yöntemi ve bu alandaki kaynakları, onun usûl-i fıkıhtaki yeri, yöntemi ve kaynakları üzerinde durulmuş, bu ünlü âlimin mantık ilmindeki yeri, kelâm usûl-i fıkıh ilişkisi çerçevesinde değerlendirilmiştir.Araştırmanın sonuç kısmında ise, usûl-i fıkıh başta olmak üzere bütün Temel İslâmî ilimlerin kelâm ilmine dayandığı hususuna dikkat çekilmektedir. Usûl-i fıkhın kelâm, fıkıh, Arap dili ve edebiyatından çeşitli yönlerden yardım aldığı belirtilmekte, kelâm ilminin Temel İslâm bilimlerinin her alanına etki ettiği sonucuna ulaşılmaktadırAnahtar kelimeler: el-Cüveynî, kelâm, fıkıh, usûl-i fıkıh, mantık, aslîlik, fer'îlik We have seen, as far as our researches reveal, that a detailed study on the relationship between kalâm and usul-al-fiqh (sources/method of fiqh) has not been made so far. However, we need to mention that, althought yet limited, there has been studies on certain figures and their thoughts. We have to remark that, kalâm and usul-al-fiqh are doubtlessly similar in their structures, have mutual subjects of interest and sometimes follow same methods.We aim to narrow down the evaluation of kalâm and usul-al-fiqh relationship within the context of Imam al Haramayn al-Juwayni. Thus, in the introduction part we present the subject of the thesis and the extent, method and originality of the study, as well as the sources and methods used.In the first part, titled as `The Birth of Kalâm and Usul-al-fiqh`, viewing the era of Prophet Mohammed (pbuh) and the Ashab, the birth and the distinction of kalâm and fiqh, the birth of usul-al-fiqh, the relationship between kalâm and fiqh in Ahl-us-Sunnah, and the positions of the four great imams of the Ahl-us-Sunnah in the early era, we explain the relationship between kalâm and usul-al-fiqh until the age of al-Juwayni.In the second part, under the main title of `Kalâm and Usul-al-fiqh Relationship`, studying the nature of the kalâm and usul-al-fiqh relationship in terms of asliyyah (essentiality), far'iyyah (subsidiarity), and method, we mention certain canonists (fuqaha) and mixed methods.In the third part, considering al-Juwayni's place, his method and sources in kalâm, in usul-al-fiqh, and in mantiq (science of logic), and his influences in all these fields, we have interpreted these within the context of kalâm and usul-al-fiqh relationship.In the conclusion part of the study, we tell with in the context of kalâm and usul-al-fiqh relationship that all sciences, especially usul-al-fiqh, are based on the science of kalâm. Thus we have reached the conclusion that usul-al-fiqh depends on kalam, fiqh and the Arabic language and therefore the scinence of kalâm has its influences in all the fields from the essentials (usûl) to the subsidiaries (furu')Key Words: al-Juwayni, theology, jurisprudence (fiqh), methodology of fiqh, essentiality, subsidiarity 173 |
