| Popis: |
Türkiye'nin güneydoğusunda yer alan Atatürk Baraj Gölü, 1990 yılında yapımıtamamlanan Atatürk Barajı'ndan sonra oluşmuştur. Baraj gölü öncelikli olarak sulama veyerel ve endüstriyel kullanım için su sağlamak üzere planlanmıştır. Gölün öncelikliamaçlarına paralel olarak göl, zaman içerisinde balıkçılığa son derece uygun bir karakterkazanmıştır. Barajın inşaatının tamamlanmasından sonra, Fırat Nehri'nde doğal olarakbulunan balık türleri oluşan baraj gölünün daimi balık faunasını oluşturmuşlardır. Yıllariçerisinde, Devlet Su İşleri, yerel halk için yeni bir geçim kaynağı oluşturabilmek vegölde doğal olarak bulunan balıkların miktarını arttırmak ve ekonomik açıdan önemi olanaynalı sazan gibi balık türlerini de göle aşılamak için biyomanipulasyon çalışmalarıgerçekleştirmiştir. Gölün yerel halk açısından değişen önemi ile birlikte, göldeki balıkstoklarının durumunun ortaya çıkarılması ve balıkçılık yönetiminin başarılı bir şekildesağlanarak bu stokların sürdürülebilir bir biçimde kullanımı için bir balıkçılıkaraştırmasının yapılması zorunlu hale gelmiştir. Bu çalışmada bu sorulara yanıtlarsunmak ve balıkçılıkla ilgili konularda çözümler üretmek amaçlanmıştır.Gölde bulunan balık stokları balıkçılık akustiği ve klasik yöntemler kullanılarakaraştırılmıştır. Akustik araştırmanın bir parçası olarak, su kolonundaki balıkların dağılımıve boy grupları hakkında veri elde etmek için bütün göl alanı bilimsel bir eko-sounder ileakustik sefer dahilinde taranmıştır. Akustik verileri desteklemek ve göldeki balıkstoklarının büyüklüğü hakkında bilgi toplamak için, akustik araştırmalara paralel olarakpek çok farklı istasyonda solungaç ağı örneklemesi gerçekleştirilmiştir. Bunu takiben,gölde halihazırdaki balık biyokütlesini hesaplamak üzere solungaç ağı orneklemesisonucunda elde edilen veriler akustik verilerle birleştirilmiştir. Buna ek olarak, solungaçağı verileri, gölde bulunan balık stoklarının tahminine katkı sağlayacak olan balıklarınbüyüme sabitlerinin belirlenmesi için klasik metodlarla analiz edilmiştir. Böylelikle göldebulunan toplam ürün miktari hesaplanmıştır. Bu çalışmada elde edilen sonuçlardoğrultusunda, göldeki balık stoklarının balıkçılık tarafından sürdürülebilir bir şekildekullanılabilmesi için uygulanması gereken ölçütler hakkında önerilerde bulunulmuştur.2005 yılının Nisan ve Eylül aylarında gerçekleştirilen iki seferde, göldeki balıkbiyokütlesinin Nisan ayında 30 kg/ha ve Eylül ayında 10 kg/ha olduğu tahmin edilmiştir.Bu biyokütlenin büyük bir kısmının küçük bir balık türü olan Acanthobrama marmid venispeten daha büyük boylu Chalcalburnus mossulensis tarafından oluşturulduğu ortayaçıkarılmıştır. Bu iki tür, solungaç ağı örneklemesinde en çok gözlenen türler olmuştur.Nisan ve Eylül aylarında balıkların önemli bir kısmının yüzeyden 20 metre derinliğekadar dağılım gösterdiği saptanmıştır. Balıkların bolluk açısından dağılımları biyokütledağımları ile benzerlik göstermiştir. Balıkçılık tarafından az avlanan balık türleri olanAcanthobrama marmid, Chalcalburnus mossulensis, Carasobarbus luteus ve Mugil abubüyüme ve ürün analizlerinin uygulanabilmesine olanak verecek kadar yeterli sayıdaörneklenmiştir.Anahtar Kelimeler: Atatürk Barajı, sualtı akustiği, balıkçılık, balıkçılık akustiği The Atatürk Dam Lake is located in the southeastern part of Turkey and wasformed after the construction of the Atatürk Dam on the Fırat River in 1990. Initially,the dam lake was planned to serve as a reservoir for irrigation and to supply water fordomestic and industrial usage. In contrast to its initial functions, the dam lake in time hasgained a special character that best suits for fishery. Following the construction of thedam, the natural fish species of the Fırat River became the permanent inhabitants of thelake. Over the years, apart from these species, the State Hydraulic Works has carried outbiomanipulation researches in the lake to increase the ?population? of the lake by itsnatural fish species and to introduce commercially important but not native specieslike Mirror Carp so that the lake would have an alternative source of income for thelocal people via fisheries. The changing economical situation of the lake for the localpeople has reinforced research from the fisheries point of view to discover the presentsituation of the fish stocks present in the lake and to ensure the sustainable utilization ofthese stocks through successful management of fisheries. This study aimed to answerand propose solutions to fishery related issues of the lake.The fish stocks in the lake were investigated by using fisheries acoustics andclassical techniques. As part of the acoustical research, the entire lake was surveyed witha scientific ecosounder to collect data on size classes and the distribution of the fishes inthe water column. To support the acoustical findings and to estimate the fish stock sizesin the lake, gill-net samplings were carried out simultaneously with the acousticalsampling at various stations across the lake. Afterwards, acoustical data and gill-netsamplings? results were combined to find out the available fish biomass. In addition, thegill-net data were processed with conventional (classical) methods to calculate thegrowth constants for the fishes that will further assist in estimation of the availablestocks present in the lake for fisheries. Based on the findings of this study, somemanagement measurements were proposed for the sustainable utilization of the fishstocks in the lake by the fisheries.During two different cruises carried out in April and September, 2005, the fishbiomass in the lake was estimated to be 34 kg/ha in April and 10 kg/ha in September,respectively. Both the small pelagic fish species Acanthobrama marmid and relativelybigger Chalcalburnus mossulensis had dominated the lake in terms of biomass. Thesespecies were also the most frequently observed species in the gill-net catches. The majorpart of the fish populations was found within upper 20 meters depth in April andSeptember. Abundance distributions of the fishes were similar to the biomassdistribution values. The likely underfished fish species Acanthobrama marmid,Chalcalburnus mossulensis, Carasobarbus luteus and Mugil abu were abundant enoughto apply growth and yield analysis.Keywords: Atatürk Dam, underwater acoustics, fisheries, fisheries acoustics 148 |
