| Popis: |
Bu çalışmada 1988-2009 yılları arasındaki zaman diliminde Türkçe Sözlük'ün 9. Basımındaki alıntı söz varlığına 10. Basımıyla eklenen alıntı söz varlığı yüzeysel yapı ve derin yapı yönüyle incelenmiş kavram oluşturmaya esas etkileri betimlenmeye çalışılarak dilin, dolayısıyla toplumun gelişimi ve değişimine ilişkin bir görüş açısı(perspektif) oluşturulmaya çalışılmıştır. Çalışmada `Dil ünlü(vokal)'nün alofonudur ve `kavram zihindeki cümledir` anlayışı temelinde alıntı kavramların `dil`e yerleşmesinde etkili unsur olan ses değişiklikleri kalımlık-incelik uyumu yönüyle ele alınmış, Türkiye Türkçesinde kelimelerdeki kalınlık-incelik uyumu ile alıntı kelimelerdeki kalınlık-incelik uyumu kaşılaştırılmıştır. Kalınlık-incelik uyumunun kavram üretimine etkisi sayısal verilerle incelenmiştir. Sesin alofonlarıyla oluşturulan biçimbirimler (anlamlı ses birlikleri) aracılığıyla üretimsel gramerde sonsuz sayıda cümle üretimi aynı zamanda kavram üretimi anlamına gelmektedir. Fonem teorisiyle ortaya konan anlam değiştiren `parçalı sesbirimler`, `parçalarüstü sesbirimler`, dönüşüm kuralları(ekleme, çıkartma, değiştirme, düzenleme, birleştirme) ve konuşmadaki beden dili ile oluşturulan kavramlar, dildeki kavram sayısının ölçütü olarak alınmıştır. Çalışmada `nitel araştıma` yöntemiyle doküman analizi yapılmış, araştırma evrenini Türk Dil Kurmu'nun 9. Basım Türkçe Sözlük'e 10. basımla eklenen alıntı kavramlar oluşturmuştur. Verilerin analizinde betimleme, analiz, yorumlama yaklaşımı doğrultusunda alıntı söz varlığı yüzeysel ve derin yapı yönüyle incelenmiş sayısal, yapısal ve içerik olarak analiz edilmiştir. Sayısallaştırmada `yüzde dağılımı` yöntemi uygulanmış, varsayımlar X2 tekniği ile ( teori ile gerçek arasındaki uyum iyiliği) sınanmıştır. Ölçme ve değerlendirmede Türkiye Türkçesindeki bütün Türkçe kelimelerde kalınlık- incelik uyumunun var olduğu var sayılmış, alıntı kavramlar bu ölçüte göre analiz edilmiştir. Alıntı kavramlardan kavram üretimi, basit yapılı bir alıntı kavramdan türetme, birleştirme, anlam yükleme yoluyla elde edilen kavramların çekirdek sözlüğünü basit yapılı alıntı kavramların oluşturması varsayımına dayanmaktadır. Alıntı basit yapılı kavramların tamamının kalınlık-incelik uyumu temelinde Türkçe Sözlükteki % 100'lük değeri ölçüt olarak alınmaktadır. Aynı durum basit yapılı kavramların kalınlık-incelik uyumu temelinde Türkçenin fonetiğine uyum süreleri, uyum hızı olarak alınmaktadır. Türkçe Sözlükteki toplam kavram sayısı temelinde kalımlık-incelik uyumu olan kavramlarla kalınlık-incelik uyumu olmayan kavramlara oranla % 1 oranında daha fazla kavram üretilmiştir. Kalınlık-incelik uyumunun kavram üretimine katkısı 1000 yılda bugünkü Türkçe Sözlüğün tamamındaki söz varlığı sayısıyla eşdeğerdedir. Bir alıntı kavramın kalınlık- incelik uyumu temelinde dile yerleşme süresi 34 yılı bulabilmektedir. This work is an attempt to develop a perspective on development and change in a language, and thus in a society, through the analysis of the loanwords added to those already present 9th edition of the Turkish dictionary for the 10th in the years 1988-2009 in terms of surface and deep structure and description of their influence on conceptualization. The research was carried out in accordance with the principles `Language is an allophone of the vowel` and `concepts are cognitive sentences,` and accordingly phonetic changes, which are an effective element in loaned concepts taking root in a language, have been analyzed specifically with regards to front-back vowel harmony and compared with the harmony in Turkish words. The effect of front-back harmony on the production of concepts was analyzed with quantitative measures. In generative grammar, infinite sentences created with morphemes (meaningful sound units) made up of allophones result in the production of concepts. Concepts created with segmentals and supra-segmentals posited by the phoneme theory, transformation rules (agglutination, dropping, changes, composition, integration) and body language are considered to be the measure of the number of concepts in the language. Documents were analyzed with the `qualitative research` method, the research space being comprised of loaned concepts added in the 10th edition of the Turkish Language Institute's Turkish dictionary to those already present in the 9th.An approach based on description, analysis and interpretation was adopted in analyzing the data, the loanwords were analyzed in terms of surface and deep structure, and analyzed quantitatively, structurally and in terms of their content. A `percentage distribution` was applied in quantification, and hypotheses were tested with the X2 technique (convergence of theory and practice). Survey and interpretation were carried out with the assumption that all words in Turkish follow front-back vowel harmony, and loaned concepts were analyzed accordingly. Production of concepts from loaned concepts is based on the assumption that concepts derived from loaned concepts with a simple structure through derivation, compounding and attribution of meaning have a core lexicon of loaned concepts with a simple structure. All of these basic-structured loaned concepts are contrasted with the 100% conformity of the Turkish Dictionary with front-back harmony. The same criteria is used in analyzing these loaned concepts with simple structues in terms of their speed of phonetic adaptation to Turkish. In terms of the total concepts in the Turkish Dictionary, concepts with front-back harmony have produced 1% more concepts than concepts without the same harmony. The contribution of front-back harmony to concept production over a thousand years is equivalent to the entirety of the Turkish dictionary today. It can take up to 34 years for a loaned concept to adapt to the language in terms of front-back harmony. 231 |
