| Popis: |
ÖZET Tarih araştırmalarının önde gelen kaynağı şüphesiz arşivlerdir. Osmanlı İmparatorluğunun zengin arşivleri içersinde ise Seriye Sicilleri kuşkusuz çok önemli yer tutmaktadır. Bu önem özellikle büyük halk kitlelerinin siyâsî, iktisadî sosyal ve hukukî hayatının araştırılması ve tekamülünün takip edilmesinde daha da belirginleşir. Bu itibar la Osmanlı Arşivlerinin tasnif ve değerlendirilmesinde Seriye Sicilleri asla ihmal edilmemelidir. Bu düşüncelerle üzerinde çalıştığımız İstanbul Mahkemesi 334 numaralı Perman ve Emirler Defteri kapsadığı tarih itibarıyla özellikler arzetmektedir. Çünkü fonunun ferman defterlerinin sonuncusudur ve bu tarih itibarıyla da en uzun devreyi içermektedir. İmparatorluğun, iktisadî ve siyasî yönden en karışık olduğu bir devreyi ihtiva etmektedir. Belirgin bir israfın yanı sıra büyük masraflar gerektiren savaş hazırlıkları ve arkalarından gelen malubiyetler, ekonomik yönden çöküntüyü hazırlarken Devletin malî bağımsızlığı da Duyûn-ı Umûmiye İdaresi' nin kırılışıyla bir manada kaybedilmiş oluyordu. II.' Meşrutiyetin İlanıyla yeni bir özgürlük ve serbestlik dönemi başlarken bu defa da azınlıkların bağımsızlık mücadeleleri ve isyanlar ortaya çıkmıştı. Tanzimatla başlayan yenileşme hareketleri özellikle, hukuk alanında laikleşmeyi getirirken Seriye Mahkemelerinin yanı sıra Hizamiye Mahkemelerinin de yargı alanında yer almasını sağlamış oldu. Defterin ihtiva ettiği konulardan bir bölümü de bu tür yenilikleri içeren nizamnamelere bunların zeyileri ile tebdillerini teşkil etmiştir. Defterde toplam olarak 554 tane emir ve ferman bulunmaktadır. Bunlardan belge çeşidi olarak çoğunluğu tezkire-i samiyeler ve, diğer tezkireler oluşturmaktadır. Biz bu belgeleri türlerine göre ayı-rarak miktarlarıyla beraber liste haline getirdik. Ayrıca çalışmamızı temel olarak üç bölümde tasarlayarak ger çekleştirdik. Birinci bölümde 186ü yılından sonra Osmanlı İmparatorluğunun siyasî ve ekonomik yapısını ana hatlarıyla yansıtmaya çalıştık. İkinci bölümde 334 numaralı Seriye Sicilinin fizikî durumu nu veihtiva ettiği belgelerin türlerinin dökümünü vererek bu belgelerin konularına göre tasnifini ve tahlilini yapmaya gayret ettik. Konuları temel olarak 27 ana kısımda-değerlendir dik. Bunlardan mahkemelerin görevleri ve çalışma şekli, sermaye temini maksadıyla ecnebilere gayrimenkul tasarruf yetkisi verilmesi ;ve memurların tensikatıyla görev ve yetkilerinin kullanılması konuları ilgimizi çekti. Bu bölümün sonunda konularına göre tasnif ettiğimiz vesikaların vesika numarası, orijinal sayfa numaraları ve bizim çalışmamızda verdiğimiz sayfa numaralarını özetlerinin karşısına kaydettik. Bunu yaparken de istifade edeceklere kolaylık sağlamayı amaçladık. üçüncü bölümde de defterin transkiripsiyonunu verirken her belgeye bir vesika numarası vererek yukarda bahsedilen amaç sağlanmış oldu. Ayrıca orijinal sayfa numaraları da sayfaların sol tarafında parantez içersinde gösterildi. Şüphesiz bu defter tek başına meselelere çözüm getirebilecek durumda değildir. Bu itibarla diğer defterlerin ve arşiv vesikalarının da değerlendirilmesi araştırmacıların mutlaka baş vurdukları husustur. Biz ancak şu kadarını tesbit etmiş olduk: Çalışmamıza esas teşkil eden 334 numaralı İstanbul Mahkemesi Seriye Sicili büyük bir kaynak mozayiğinin küçük ama değerli bir parçasıdır. 415 |
