| Popis: |
Bu tez, bir giriş, üç bölüm ve bir sonuç kısmından meydana gelmiştir. Giriş kısmında; İslâm tarihinde yazı ve kullanımı, yazı materyalleri ve diplomatik yazışmalar hakkında kapsamlı bilgiler verilmiştir. Girişte divan teşkilatları, daha sonraki dönemlerde divanlarda yapılan yazışma görevlerini yürüten görevliler ve kuruluşlar hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca Türk diplomatikasının tarihçesi hakkında ileri sürülen farklı düşüncelere yer verilerek yorumda bulunulmaktadır. Birinci bölümde, Osmanlı devletine ait resmî belgeler tanıtılarak, vesikaların karakteristik özellikleri belirtilmiştir. Bilgiler verilirken, belli bir tarihî kronoloji takip edilerek değerlendirilmiştir. İkinci bölümde, Tarihçi Hoca Sadeddin Efendinin öğrenim hayatı, siyâsî kişiliği ve devlet idaresi üzerindeki etkisi, yazdığı eserler, tercüme ettiği kitaplar tanıtılmış, onun kendi eliyle yazdığı inşâ metinlerine ait suretlerinden örnekler gösterilmiştir. Üçüncü bölümde, Osmanlı münşeat mecmualarının genel durumlu ve içerikleri halikında bilgiler verildikten sonra, münşeat çeşitleri farklı özellikleri dikkate alınarak tanıtılmıştır. Hoca Sadeddin'e ait Süleymaniye, Nuruosmaniye ve Koyunoğlu kütüphanelerindeki münşeat mecmualarının içerikleri bir mutabakat cetveli içerisinde gösterilmiştir. Hoca Efendi'ye ait Koyunoğlu Kütüphanesinde bulunan 119 varaklık Münşeat ve Mükâtabât-ı Sultaniye adlı mecmuanın tamamı metin transkripsiyonu yapılarak tezin sonuna eklenmiştir. Bu mecmua, tarihî içerikli bir münşeat olup, Aleâddin Keykubât-Osman Gazi, Yıldırım Bayezid-Timur ve diğer bazı Osmanlı sultanlarının(1299-1610) İran şahları, Kırım hanları ve bazı üst düzeydeki Osmanlı devlet adamlarıyla yaptıkları mektuplaşmaların, Kıbrıs, Tunus, Cezayir, Eğri fetihnameleri gibi Osmanlı dönemi resmî yazışmalarına ait muhtelif metin suretleri yer almaktadır. Sonuç kısmında, tez hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Münşeat Mecmuaları, Hoca Sadeddin Efendi, Belge, yazma nüsha. This thesis covers an introduction, three parts and a conclusion. In the introductorry part, a comprehensive information about writing, writing materials, diplomatic correspondence in the history of İslâm and about history divan (high council) and similar institutions by which this sort of official correspondence was conducted has been given. Different opinions about `Turkish Diplomatique` through the course of history have been included. In the first part, the official Ottoman ducuments and their characteristics have been introduced, a chronological categorization in terms of their contents being made. In t he s econd p art, t he i nformation a bout t he h istorian a nd o fficial d ocument keeper, münşî, Hodja Sadeddin Efendi's life, works, his keeping translated has been given. His political influence in the adminstration of the state, his keeping official documents have been tried to be focused on. In the third part, following the information about the general features of Ottoman `Münşeâds journals` written in the name of Hodja Sadeddin Efendi in Siileymaniye, Nuruosmaniye and Koyunoğlu Archieve libraries have been compared in `the consisting 119 sheets, about the correspondence manuscripts of Ottoman sultans and of high-rasking statements about Iranian shahs, Cremean khans and the ones between Timurlenk and Yıldırım Bayezıd have been added as an appendix. In the conclusion, a general evaluation of the thesis has been made. Ankara-2003Key Words: Ottoman, Münşaad journals, Hodja Sadeddin, Turkish Diplomatique, Maniscription copy. 338 |
