| Popis: |
Bu çalışmada, yeraltısuyu kullanımının gün geçtikçe arttığı ve buna bağlı olarakyeraltısuyu seviyesi değerlerinin son 15-20 yıl içinde ortalama 20-25 m. azaldığıGümüşhacıköy (Amasya) Akiferi'ne ait yeraltısuyu akım modeli geliştirilmiştir. Toplam1060.44 km2'lik drenaj alanına sahip havzada Gümüşhacıköy Akiferi 300.225 km2'lik biralanda yayılım göstermektedir. Gümüşhacıköy Akiferi'nde yeraltısuyu taşıyan birimler,Kuvaterner yaşlı alüvyon ile Pliyosen yaşlı Söğütlü Formasyonu'dur. Yeraltısuyu akımyönünün batıdan doğuya doğru olduğu akiferde beslenme, Geç Eosen yaşlı volkano-tortulkayaçlardan ve Geç Jura-Erken Kretase yaşlı kireçtaşlarından gerçekleşmektedir. Ovadaboşalım ise sondaj kuyuları ile meydana gelmektedir. Gümüşhacıköy Akiferi'ne aityeraltısuyu akım modelinin oluşturulması kapsamında akiferin jeolojik ve hidrojeolojiközellikleri belirlenmiş ve akifere ait bu parametreler veri tabanları şeklinde hazırlanmıştır.Daha sonra bu veri tabanları ArcGIS 8.3 Coğrafi Bilgi Sistemleri programında sayısal halegetirilmiştir. Sayısal olarak tanımlanan veriler ArgusONE CBS programında değerlendirilerekakifere ait yeraltısuyu akım modeli oluşturulmuştur. Model süresi 1965?2005 yılları arasınıkapsamaktadır. Modelde üçer aylık toplam 164 stres periyodu bulunmaktadır. GümüşhacıköyAkiferi'nde hesaplanan değişik yıllara ait hidrolik yük verilerine göre, zaman içerisindekuyulardan çekimin artmasına bağlı olarak hidrolik yüklerin ovanın doğusuna doğru alçaldığıbelirlenmiştir. Hidrolik yük değerleri kullanılarak MODFLOWP programında modelinkalibrasyonu yapılmıştır. Gözlenen ve hesaplanan hidrolik yük değerleri arasında iyi bir uyumelde edilmesi akifere ait geliştirilen kavramsal modelin yeraltısuyu sistemini iyi bir şekildetemsil ettiği anlamını taşımaktadır. Gümüşhacıköy Akiferi'ne ait yeraltısuyu akım modelininsonuçlarına göre, gelecekte akiferden çekilecek su miktarının artması durumunda yeraltısuyuseviyeleri daha da alçalacaktır. Bunu önlemek için yeraltısuyu kullanımının yenidendüzenlenmesi ve akiferdeki kontrolsüz çekimlerin önüne geçilmesi gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Gümüşhacıköy Akiferi, Hidrojeoloji, Yeraltısuyu Akım Modeli,MODFLOW, Argus ONE In this study, groundwater flow model was performed for Gümüşhacıköy Aquifer,where groundwater levels decrease due to excessive groundwater exploitation in average of20-25m for the last two decades. Gümüşhacıköy Plain covers an area of 300.225 km2 wheretotal drainage area extends over to an area of 1060.44 km2.Groundwater bearing units in Gümüşhacıköy Plain are the Quaternary alluvium andPliocene Söğütlü formation. Recharge, where groundwater flow direction is from west to theeast, are composed of Late Eocene aged volcano-sedimentary rocks and Late Jurassic-EarlyCretaceous aged limestone. Discharge in the basin occurs by pumping wells.During the construction of groundwater flow model of the basin, geological,hydrogeological properties were defined, data sets of these parameters arranged. These datasets were digitized on ArcGIS 8.3 software and interpreted on ArgusONE program andgroundwater flow model was evaluated.The model period includes 1965-2005. There were 164 stress period for three monthsin the model. According to the hydraulic head values the different years in GümüşhacıköyPlain, piezometric levels decreased in the east of the plain resulting from over pumping ratefrom the wells. Model was calibrated by means of MODFLOWP program by using thehydraulic heads. Since the estimated and calculated values were in agreement, conceptualmodel of the aquifer represented successfully the groundwater flow system. According to theresults of the groundwater flow model, groundwater levels will decrease in the future whengroundwater exploitation increases from the aquifer. To prevent this, groundwater usageshould be regulated, and uncontrolled groundwater use must be terminated.Key Words: Gümüşhacıköy Aquifer, Hydrogeology, Groundwater Flow Model,MODFLOW, Argus ONE 202 |
