| Popis: |
ÖZET Motorların neden olduğu hava kirleticileri ve önleme çareleri konusunda hazırlanan bu yüksek lisans tezinde ; hava kirliliği genel olarak incelenmiş ve Türkiye Hava Kalitesini Korunması Yönetmeliğinde yer alan hava kirliliği hesap yöntemi açıklanmıştır. Ayrıca, kirletici emisyonların denetiminde kullanılan Argos ve Stedman sistemlerine değinilmiştir. Motorlardan yayman hava kirleticilerinin zararalı etkileri, kirletici kaynaklan ve motor emisyonlarının hava kirliliğine katkısı incelenmiş, benzin ve diesel motor emisyonları ayrıntılı şekilde anlatılmıştır. Emisyon şuur değerlerinin belirlenmesinde kullanılan temel yaklaşımlar ve başlıca ülkelerde geçerli olan yasa! düzenlemeler özetlenmiş, ülkemizde yürürlükte bulunan motor emisyon standardlan ve deney yöntemleri örnek problemlerle açıklanmıştır. Ayrıca, isîilik genel kabul kriteri ve tipik motor is standardları ayn olarak ele alınmıştır.Karbon dioksit, karbon monoksit, azot oksit, yanmamış hidrokarbon, oksijen, partikül ve is emisyon analiz cihazlan çalışma prensipleriyle anlatılmıştır. Kirletici oluşumundaki faktörler ortaya konmuş ve oluşum mekanizmaları açıklanmıştır. Kirleticileri önleme çareleri araştılmış karter emisyonlanmn kontrolunda kullanılan pozitif karter havalandırma sistemi, buharlaşma emisyonlanmn kontrolunda kullanılan aktif karbon filitre ve buhar geri kazanım sistemleri tanıtılmıştır. Egzos emisyonlanmn kontrolunda kullanılan motor düzenekleri, hava püskürtme sistemleri, katalitik konvertörler ve egzos gazlarının yeniden çevrim sistemleri incelenmiştir. İki yollu, üç yollu, oksitleyici ve indirgeme konvertörleri, egzos gazlannın basınç, vakum ve yük kontrolü ile yeniden çevrim sistemleri anlatılmıştır. Alternatif güç kaynaklan emisyonlar bakımından tanıtılmış, hava kirliliğinin azaltılmasında kullanılan tamamlayıcı kontrol stratejilerinden ; test ve bakımlann planlanması, kontrol elemanlannın yeniden uyarlanması, gaz yakıt sistemleri, trafik akış kontrol sistemleri, toplu taşımacılığın geliştirilmesi, motorlu taşıt kullanımının sınırlandınlması ve iş saatlerinde değişiklik yapılması konulanna değinilmiştir. Kirleticileri önleme çareleri araştmlmış ;karter, buharlaşma ve egzos emisyonlanmn azaltılması için kullanılan kontrol sistem ve teknikleri ortaya konmuşkur..Sonuç olarak; klasik içten yanmalı motorlardan yayılan kirleticilerin miktarîanmn kontrol imkanı sınırlı kalmaktadır. Kontrol tekniklerinin geliştirilmesiyle emisyonlarda bir miktar daha azalma sağlanabilecektir. Buna rağmen motorlu araç sayısındaki artışın engellenememesi ve kontrol imkanlarının sınırlılığı bir ikilemi oluşturmaktadır. Bu durum öncelikle ulaşım ihtiyaçlannm karşılanmasında zorunlu, yeni değişimler gerektirebilecektir. Bu ise en azından son 70 yıldan beri mevcut motorlu taşıtlara bağımlı bugünkü hayat tarzım büyük ölçüde etkileyecektir. Bu değişimlerin biçimi henüz tesbit edilememiştir. Klasik içten yanmalı motorlar ve sağlıklı çevre ihtiyaca bireylere ve devlete farklı görevler yüklemektedir. Yasal sınırlamalann etkili şekilde uygulanmasında ve hedeflenen hava kalitesine ulaşmada iyi bir denetimin yanı sıra, eğitimin ve teknolojik gelişmelerin katkılan büyük olacaktır. VI ABSTRACT In this master thesis.which has been prepared about air pollutants from motors and their methods of precautions, air pollution has been examined in general and the calculation method of air pollution in the regulations of Turkey concerning protection of the air quality have been explained. Argos and Stedman systems which have been used for inspection of the emissions of the pollutants also have been mentioned. The harmful effects of air pollutants from motors and their sources and contrubutions to the air pollution have been examined. The emissions of the spark ignition engines and diesel engines have been discussed in detail. Basic approaches which have been used in determining the emission limits and the current regulations of the main countries have been summarized. The current standards of motor emissions and their testing methods in Turkey have been explained through examples. In addition smoke criterion of public objection and typical smoke standards for motors have been considered separately. Apparatus for carbon dioxide, carbon monoxide, nitrogen oxides, unburnt hydrocarbons, smoke, emissions analysis have been described along with their operation principles. The factors in formation of the pollutants have been brought out and formation mechanisms of the pollutants have been explained. Sollution for preventing air pollutants have been sought the positive crankcase ventilation system used in control crankcase emissions and active carbon filters and vapour recycling systems used in control of evaporation emissions have been introduced. Analysis on apparatus of motors controlling exhaust emissions, air injection systems, particulate filters, thermic reactors, catalyzed converters and exhaust gas resirculation systems have been made. Two- way,Three-way, Oxidation and Reduction converters, Exhaust gas resirculation systems with controlling by pressure, vacuum and load have been explained. While introducing alternative power sources with their emissions, other completing control strategies such as planning tests and services, retrofit of control systems, developing mass transportation, limiting of motor vehicles and modification of work hours. As a result, the posibility of control over amount of emitted pollutants due to classical internal combustion engines is limited. It will be obtainable to have a reduction in emission by developing control techniques. However, inability in prevention of increase of motor vehicles and inadequate control possibilities leads to another conflict. This will bring the need for compulsary changes especially in transportation demand. This, in turn, will affect today's life style which is depended on motor vehicles at least for 70 years. The nature of these changes however has not yet been determined. Internal combustion engines and the need for a healthier environment hold state and individuals responsible. The contribution and technological improvement will be great to reach the target in quality of air. VII 177 |
