| Popis: |
Bu çalışmada Kuzey Anadolu'daki Boğaköy (Amasya), Yeniçeltek Eskiçeltek,Armutlu (Amasya-Suluova), Aspiras (Kastamonu-Tosya) ve Salıpazarı (Bolu-Mengen)sahalarında yer alan Eosen yaşlı kömürlerin kimyasal, organik jeokimyasal ve bazıpetrografik özellikleri incelenmiştir.Kömürlerin kaba kimyasal analizlerinde ölçülen kül, uçucu madde, toplam kükürtve üst ısıl değerleri birbirinden oldukça farklıdır.Vitrinit yansıması ölçümlerine göre tüm kömürler diyajenez aşamasındadır.Yansıma değerlerine göre kömürleşme derecesi Yeniçeltek, Eskiçeltek ve Armutlukömürleri için alt-bitümlü A ya da yüksek uçucu bitümlü C, Boğaköy ve Salıpazarıkömürleri için alt bitümlü C ve Aspiras kömürleri için linyit olarak belirlenmiştir.Çalışma sahalarındaki kömürlerin tümü yüksek TOK değerlerine sahiptir. Bunakarşın bitüm/TOK oranları düşüktür. Yeniçeltek, Eskiçeltek ve Salıpazarı sahalarındayüksek Hİ değerleri tespit edilmiştir. Yeniçeltek, Eskiçeltek ve Salıpazarı kömürleri Tip IIkerojen, Boğaköy, Armutlu ve Aspiras kömürleri ise çoğunlukla Tip III kerojen çok azoranda da Tip II kerojenden oluşmaktadır.Gaz kromatogramlarında yüksek ve genellikle tek karbon numaralı karasal ortambelirteci olan n-alkanların baskın olduğu ve az oranda da algal katkının bulunduğu tespitedilmiştir.Biyomarker analizleri sonucu m/z 191 ve m/z 217 kütle piklerini veren GCkromatogramı verileri ile elde edilen parametrelere göre, Yeniçeltek ve Eskiçeltekkömürleri suboksik göl ya da gölsel bataklıklarda, Armutlu ve Aspiras kömürleri suboksikdenizel bataklıklarda, Salıpazarı kömürleri hafif tuzlu suboksik göl veya gölselbataklıklarda çökelmişlerdir.Gaz kromatogramlarında görülen UCM olgunlaşmamış organik maddeyi vebiyolojik bozunmayı işaret etmektedir. Ayrıca Tmax, CPI ve OEP indeksleri, vitrinityansıması ve biyomarker olgunluk verilerine göre çalışma sahalarındaki kömürlerolgunlaşmamışlardır.Anahtar Kelimeler: Kömür, Eosen, TOK, Kerojen, Olgunluk, Vitrinit yansıması, n-alkan,biyomarker, GC, GC-MS In this study, chemical, organic geochemical and some petrographic characteristicsof the Eocene coals in the Boğaköy (Amasya), Yeniçeltek Eskiçeltek, Armutlu (Amasya-Suluova), Aspiras (Kastamonu-Tosya) and Salıpazarı (Bolu-Mengen) fields in northernAnatolian were investigated.Ash, volatile material, total sulfur and upper heat values of coals are different.According to vitrinite reflection measurements, all coals are in diagenesis stage. Based onthe same data, degree of carbonization is found as sub-bituminous A or high-volatilebituminous C for the Yeniçeltek, Eskiçeltek and Armutlu coals, sub-bituminous C for theBoğaköy and Salıpazarı coals and lignite for the Aspiras coals.All samples have high TOC values but low bitumen/TOC ratios. High HI valueswere determined for the samples of Yeniçeltek, Eskiçeltek and Salıpazarı fields. The coalsare composed of Type II kerogen while other coals are mostly composed of Type IIIkerogen and lesser amount of Type II kerogen.Gas chromatograms indicate the dominancy of n-alkanes, which are the indictor ofterrestrial environment with single carbon number, and little amount of algal contribution.Parameters obtained from mass spectrometer data on m/z 191 and m/z 217 indicatethat Yeniçeltek and Eskiçeltek coals were formed in suboxic lakes or lacustrine swamps,the Armutlu and Aspiras coals were deposited in suboxic marine swamps and theSalıpazarı coals were formed in slightly saline suboxic lake or lacustrine swamps.UCM observed in gas chromatograms indicates immature organic matter andbiodegredation. In addition, Tmax, CPI and OEP indexes, vitrinite reflection and biomarkermaturity data show that coal samples are thermally immature.Key words: Coal, Eocene, TOC, Kerogen, Maturity, Vitrinite reflection, n-Alkane,Biomarker, GC, GC-MS. 192 |
