| Popis: |
Bu tezin amacı 19. yy Osmanlı camileri üzerine kurgulanan mevcut mimarlık tarihi yazımına alternatif olarak, Avrupa kökenli paradigmalardan ve önyargılardan bağımsız, Osmanlı cami mimarisinin 'görünmeyen' aktörlerini, yani taşra camilerini, içeren alternatif bir mimarlık tarihi yazımı önermektir. İncelenmek üzere seçilen taşra camileri, tarih yazımındaki başkent vurgusunu eyaletlere doğru değiştirerek, önceden ihmal edilmiş bir alana işaret etmektedir. Bu tez kapsamında şu sorular derinlikle tartışılmaktadır: Sultan ve/veya devlet ideolojisi eyaletlerde nasıl temsil edilmektedir? İncelenen eyalet camilerinin mimari özellikleri üzerinden başkent ve eyaletler arasında nasıl bir güç ilişkisi gözlemlenmektedir? Hangi açılardan başkentteki ve eyaletlerdeki Sultan camileri birbirine benzemekte veya farklılaşmaktadır? Yerleşmiş mimarlık tarihi yazımındaki 'tatsız' veya 'batı biçimlerini taklidi' benzetmelerine karşı, ayırt edici bir 19.yy cami mimarisi tartışılabilinir mi? Bu çerçevede tez iki temel kısım üzerine kurgulanmıştır. 'Sorgulama' başlığı altındaki ilk kısım merkezi otorite ve eyaletler arasındaki politik ilişkiyi, eyalet camilerinin yapım süreçlerini, bu süreçte kurumların ve mimarların rolleri ve sorumlulukları tartışmaktadır. 'Değerlendirme' başlığı altındaki ikinci kısımda ise eyalet camileri yapım yılları, bulundukları şehir, yer seçim kriterleri, plan şemaları, mekân organizasyonları ve cephe tasarımları başlıkları altında incelenmektedir. Bu değerlendirme aynı zamanda 19.yy Osmanlı cami mimarisi üzerine alışıla gelmiş tarih yazımının eleştirel bir okuması olarak ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı taşra mimarisi, camiler, 19. yüzyıl, mimarlık tarihi yazımı The main objective of this dissertation is to propose an alternative historiography on the 19th century Ottoman mosque architecture, free from the biased Eurocentric paradigms, by means of including the 'unseen' actors of this history, namely the disregarded provincial mosques. Provincial mosques constituting the case studies of the dissertation, point out to a previously neglected part of historiography by changing the emphasis from the capital to the provinces. Within the scope of this dissertation the following questions are discussed in depth: How the sultan and/or state ideology was represented in the Ottoman provinces during the 19th century? What kind of a power relation can be observed between the capital and its provinces through studying the characteristics of mosques architecture? In which aspects are the sultan's mosques in the capital and in the provinces differ from or resemble each other? Can we discuss about distinguishing 19th century mosque architecture contrary to the established interpretations such as tasteless or imitation of western modes? In this frame, the dissertation is structured in two main parts. The first part, titled as 'questioning' aims to discuss the political relation between the central authority and the provinces, the building process of provincial mosques, the acts and the responsibilities of the institutions in this process and the responsibilities and limitations of the architects. In the second part, titled as 'evaluation', the provincial mosques are examined in terms of their construction dates and locations, the site choosing preferences in the cities, plan schemes, space configuration and facade designs. In the meantime, this evaluation is considered as a critical reading of the conventional historiography on the 19th century Ottoman mosques.Keywords: Ottoman provincial architecture, mosques, 19th century, architectural historiography 239 |
