| Popis: |
Dünyada 224 cins ve yaklaşık 5.600 türle temsil edilen en geniş çiçekli bitki familyalarından birisi olan Lamiaceae familyası için önemli bir gen merkezi olan ülkemizde, bu familya toplam 45 cins, 565 tür ve 765 takson ile temsil edilmektedir. Lamiaceae familyasında yer alan ve 150'den fazla tür içeren Sideritis cinsi dünyada özellikle Akdeniz havzasında yayılış göstermektedir. Türkiye'de ise 36'sı endemik olan 55 tür ve tür altı seviyede takson ile temsil edilmektedir. Bu çalışmada morfolojik anahtarlar kullanılarak Sideritis cinsine ait bazı türlerin taksonomik olarak belirlenmesinde karşılaşılan zorluklar göz önünde tutularak DNA dizi analizi yöntemiyle genetik ilişkiler belirlenmeye çalışılmıştır. Antalya ilinde doğal olarak yayılış gösteren Sideritis cinsine ait 17 takson 34 lokasyondan örneklenmiş, her lokasyon üç genotiple temsil edilmiştir. Genotiplerden DNA analizleri için yaprak örneği alınmış, bitkinin kalan kısmı ise uçucu yağ analizlerinde kullanılmıştır. Ayrıca çok yıllık bazı türlerde uçucu yağ analizleri dışında toplam fenolik madde analizleri de yapılmıştır. DNA dizi analizleri için kloroplast (trnT ve trnL) ve nüklear ribozomal gen (5.8 S) primerleri kullanılmıştır. Bu gen bölgeleri sekanslanarak türler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre kloroplast primerleri ile seksiyon düzeyinde başarılı bir ayırım yapılmıştır. Ancak türler düzeyindeki ayırımda başarı sağlanamamıştır. Bu nedenle Sideritis türlerinde taksonomik sorunların aşılmasına yönelik olarak daha kesin sonuçların elde edilmesi için daha çok sayıda primerle çalışılarak daha fazla gen bölgesinin karşılaştırılması gerektiği sonucuna varılmıştır.Sideritis türlerinin uçucu yağ verimi %0.0-0.3 aralığında bulunmuştur. En yüksek değer S. congesta türünün Akseki lokasyonundan (%0.3) elde edilmiştir. İkisi tek yıllık olan 10 populasyon ve 12 genotipe ait toplam 22 adet uçucu yağ örneğinin içerik analizleri sonuçlarına göre toplam 55 bileşik tanımlanmıştır. Bu bileşiklerden ß-pinen, ?-pinen, limonen, linalol, karyofilen oksit, germakren-D ve ?-kadinen bileşikleri hem miktar hem de tanımlandığı örnek sayısı bakımından öne çıkan bileşikler olarak dikkat çekmiştir. Çok yıllık Sideritis türleri arasından seçilen 14 türde toplam fenolik madde miktarları gallik asit eşdeğeri cinsinden belirlenmiştir. Bu türlere ait toplam fenolik madde miktarları 27.5-68.9 mg GAE/g aralığında değişmiştir. En yüksek değer (68.9 mg GAE/g) Akdeniz Üniversitesi yerleşkesinden örneklenen S. stricta taksonunda, en düşük değer (27.5 mg GAE/g) ise Kemer lokasyonundan örneklenen S. albiflora taksonunda tespit edilmiştir. Lamiaceae family is one of the largest flowering plant in the world represented with 224 genera and 5.600 species. Turkey is an important gene center for the family with 45 genera, 565 species and 765 taxa. Sideritis genus contains more than 150 species in the family Lamiaceae, distributed in the world, especially in the Mediterranean basin. 55 taxa Sideritis of which 36 species are endemic to Turkey. Considering to taxonomicaly difficulties to identify in some species of genus Sideritis as using morphological keys, genetic relationships were tried to determine with DNA sequence analysis method . 17 taxa of genus Sideritis, naturaly distrubuted in Antalya province were sampled from 34 locations and each location is represented by three genotypes. For DNA analysis was taken leaf samples from the plant genotypes and the remaining parts of plants were used for the volatile oil analysis. In addition, some perennial species were made total phenolic substance analysis near to volatile oil analysis. For DNA sequence analysis were used chloroplast (trnT and trnL) and nuclear ribosomal gene (5.8 S) primers. The interspesific relationships were examined by these sequenced gene regions. According to the obtained results, the successful discrimination at the level of section was made with chloroplast primers However discrimination at the level of species was not accomplished. To obtain more precise results in terms of overcoming taxonomicaly problems in Sideritis species is come to the conclusion that as using the more number primers should be compared the more genes region. Volatile oil yield in the bulk materials of perennial species, belong to the locations, was found in the range of 0.0 to 0.3%. The location Akseki of S. congesta has the highest value of oil yield (0.3%). According to the results of content analysis total were identified total 55 compaunds in 22 volatile oil samples, belong to 10 populations, annual two of them and 12 genotypes. ß-pinene, ?-pinene, limonene, linalol, caryophyllene oxide, germakren-D and ?-kadinen amoung these compounds have attracted attention as prominent compounds in terms of both quantity and number of samples compounds are defined. The amounts of total phenolic substance in 14 species, selected from among the perennial species of Sideritis is expressed as gallic acid equivalent and varied in the range of 27.5 and 68.9 mg GAE / g . While the taxa of S. stricta, sampled from Akdeniz University Campus has the highest value (68.9 mg GAE / g), the lowest value (27.5 mg GAE / g) was detected in taxa of S. albiflora, sampled from Kemer location. 173 |
