| Popis: |
ÖZET Granitlerin günümüzde endüstriyel anlamda kullanım alanları oldukça geniştir. Kayaçlarm kullanım alanlarını belirleyen; indeks ve mühendislik özelliklerini etkileyen en önemli faktörlerden biri de ayrışmadır. Bu çalışmada Aksaray ve Kozak yöresi granitlerinin ayrışma dereceleri ve indeks değerleri nümerik olarak tespit edilmiştir (A indeksi, yıkanma indeksi Iky, mikrosüreksizlik indeksi). Araştırmacılar ayrışma derecesinin tayininde her kayaç için yeni bir indeks bulmaktadırlar. Burada amaç kayaç için `ayrışma derecesi' nin (az (SW), orta (MW), oldukça (HW), tamamen (CW) ayrışmış)` sayılarla veya yüzde değerlerle ifade edilebilen belli bir standarda bağlanmasıdır. Bu değerler kayaç İçin pekçok bilgiyi birarada vermekte (fizikomekanik özellikler, kimyasal ve makroskobik-mikroskobik özellikler gibi) ve mühendislik işlerine zaman kazandırmaktadır. Ayrışma derecesi mineralojik bileşime bağlı olduğu kadar kayanın bünyesindeki makro ve mikro çatlak yoğunluğu ile de ilgilidir. Süreksizlikler hava, su ve gerilme değişimlerine maruz kalmaktadır. Böylece ayrışma gelişmekte ve kaya dokusundaki bu faktörlerin önemi artmaktadır. Bu sebeple arazide granit ocaklarında ölçümler yapılarak; süreksizlik ara uzaklığı, süreksizlik açıklıkları, dolgu tipi ve kalınlığı, Schmidt çekici ölçümleri yapılmıştır. Buna bağlı olarak; araziden ayrışma derecesi görsel olarak ayırtlanan numuneler alınmış ve laboratuvar ortamında kimyasal analizleri yapılmıştır. C.I.P.W. normlarına göre her ayrışma derecesindeki granitlerin yüzde ve mineral içeriği tespit edilmeye çalışılmıştır. Diğer yandan aynı numunelerin indeks özellikleri saptanmış ilk kez Aksaray Yaylak ve Dune granitleri için kimyasal yıkanma indeksi değerleri saptanmıştır( % Iky). Ayrışmayı hızlandıran önemli konulardan biri de mikroçatlaklarm yoğunluğudur. Bu amaçla, çalışma kapsamında granitlerin polarizan mikroskopta incelenmesinin IIyanısıra elektron mikroskobunda da mİkroçatlaklann durumu incelenmiş ve aşağıdaki formülle mikroçatlak yoğunluğu hesaplanmıştır. mİkroçatlaklann toplam uzunluğu(mm) Pmç= toplam alan (mm2) Buna göre mikroçatlak yoğunluğunun ayrışma derecesi arttıkça artmakta olduğu belirlenmiştir. Fiziksel parçalanma sonucu granit kayası kuvarsça zenginleşmektedir. Parçalanarak serbest hale geçen mineraller arenit oluşumuna neden olmaktadır. Bu doğal bir prosestir. Fakat bu çalışmada arena oluşumu laboratuvar ortamında taze granitlerin ısıtılmasıyla yapay olarak oluşturulmuştur. Neticede laboratuvar ortamında arena oluşumunun koşulları incelenirken her ısı kademesinde granit kayasının seçilmiş indeks özelliklerindeki değişimler de araştuılmıştır. m ABSTRACT Granites have been widely used in the industrial meaning at present Weathering is one of the important factor influencing the index and engineering properties of rocks and also determining the limits of using in the practice. In this study the weathering grades of Aksaray vicinity granites and their numerical index values were determined (A-index, chemical leaching index and microfracture index). Scientists have set up the weathering index for the rocks currently. Here the purpose is to standardize the weathering grade in terms of numbers and as percentages (slightly (SW), moderately (MW), highly (HW), completely (CW) weathered). These values above mentioned for the rock provide combined much information (physico-mechanical, chemical properties and macro-micro fabric) and win the time in engineering works. Weathering grades of rocks not only depend on mineralogical composition of the rocks but also macro and micro fracture density. Discontinuites are subjected to the changes in air, water and stress. By this weathering process in rock developes and thus the importance of these factors (air, water and stress) in the rock fabric and structure increases. Because of this reason, by earring out the measurements in the granite quarries in the field; discontinuity spacing, aparture, fill thicknesses and type, Schmidt hammer tests were done. Refering to this granite samples, weathering grade of which were distinguished according to the visual properties were taken from the granite quarries and after these samples were carried out chemical analysis in the laboratory. It was tired to determine the mineral percentages and compounds of granites with different weathering grades according to the CLP. W. norms. On the other hans, index properties of the same samples were determined and firstly chemical leaching index values ( %Iky) for the Aksaray and Dune granites were also determined.One of the most important subjects of speed up the weathering process is microfracture density. For this purpose, the total length of microfractures in per unit area and/or density (mm1) depend on the degree of weathering were determined by either petrographical thin section analysis or by using the polarized microscope and scanning electron microscope (SEM) and also microfracture index were calculated by using the folloeing formula; total lengthof microfractures (mm) Pmç= the unit area (mm ) Refering to the formula as the weathering grade of granites increase and the microfracture index (Pmç) and porosity of the rocks. As a result of physical disintegration (physical weathering), granitic rocks weather to rich quartz minerals. Seperating minerals by mechanical breakdown of the granitic rock is caused to the forming of arenite. Physical disintegration is a natural process. But in this research, the forming of arenite was artifically tried to provide by heating to the fresh granitic rocks in the laboratory conditions. Additionally, while the conditions of the forming of arenite were artifically determined in the laboratory the changes of selected engineering properties of granites for every heat level were tried to investigate. 164 |
