| Popis: |
Bir toplumun sosyal, ekonomik ve kültürel gelişimi, o toplumun eğitim seviyesiyle doğru orantılıdır. Bu yadsınamaz gerçeğin farkında olan Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra diğer kültürel kurumlarla birlikte Türk toplumunda köklü bir geçmişe sahip olan kütüphanelere de önem verilmiştir. Bu kapsamda, Batı tarzında modern kütüphane binaları ve kütüphanecilik anlayışı inşa edilmeye çalışılmış, çıkarılan kanunlarla da hukuki altyapı oluşturulmuştur. Böylece Cumhuriyet'in ilanından önce Türk-Müslüman topluluğunun vakıf kütüphane geleneği ile kurulan kütüphaneler, Atatürk Dönemi'nde modern ve evrensel bir kimlik kazanmıştır.Bu çalışmanın amacı, Atatürk Dönemi olarak adlandırabileceğimiz 1923-1938 yıllarını içine alan 15 yıllık süreçte Türkiye'de kütüphaneler ve kütüphanecilik faaliyetlerini incelemek ve kütüphanelerin Türk toplumunun eğitim-kültür seviyesinin yükseltilmesine olan etkilerini tespit etmektir. Çalışma kapsamında birinci el kaynaklar olarak değerlendirebileceğimiz arşiv belgeleri öncelikli olmak üzere, literatüre girmiş olan kaynaklar taranmış ve o dönemde kütüphanecilik faaliyetlerine büyük önem atfedildiği sonucuna varılmıştır. Atatürk Dönemi'nde bu alanda gerçekleştirilen faaliyetleri; Harf Devrimi öncesi ve sonrası olarak iki dönem halinde değerlendirmek doğru bir tasnif şekli olacaktır. Harf Devrimi öncesinde, kütüphaneler zengin ve çok değerli İslam yazmalarının denetim altına alınarak korunması ve gelecek nesillere aktarılması; Harf Devrimi sonrasında ise Latin harfleriyle yazılan/basılan eserler vasıtasıyla halkın bilinçlendirilmesi, kültür seviyesinin yükseltilmesi ve aydınlanması görevini üstlenmişlerdir. Böylece Atatürk Dönemi'nde kütüphaneler ve kütüphanecilik faaliyetleri, yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti'nde halkın okuma-yazma oranını yükseltmede ve ülkenin kültürel gelişiminde önemli aktörlerden biri olmuştur. Social, economic and cultural development of a society is directly related with its educational level. After the foundation of the Republic of Turkey, great importance was given to all cultural institutions, including the libraries which date back to old times in Turkish society, under the guidance of Mustafa Kemal Atatürk who was aware of this undeniable fact. In this connection, studies were made to establish modern buildings to be used as libraries together with a western type of librarianship concept, and the legal infrastructure required for this purpose was formed with the laws introduced. Thus, the libraries which were established as institutions supported by foundations according to traditions of the Turkish Muslim society in the Ottoman Period that is before the Proclamation of Turkish Republic, earned a modern and universal identity in Atatürk Period. The aim of this study is to review the libraries and librarianship activities in the era covering the fifteen years between 1923 and 1938 which we can call Atatürk Period and the effects of these libraries upon the improvement of the educational and cultural level of the Turkish society. The sources that took part in literature, primarily the archives which can be evaluated as first hand resources, have been reviewed; and it is concluded that the activities of librarianship were attached great importance in this period. Classifying the activities related with the libraries in Atatürk Period under two topics as the activities taken place before the Alphabet Reform and the activities taken place after the Alphabet Reform would be logical. While the libraries mainly worked on examining, maintaining and protecting the very precious Islamic manuscripts to transfer them to the coming generations during the period before the Alphabet Reform, they focused on enlightening the people and improving their cultural levels through the works written/printed in Latin alphabet during the period after the Alphabet Reform. As a consequence, the libraries and librarianship activities in Atatürk Period became one of the most important actors in increasing the rate of literacy of public in the newly-esatablished Turkish Republic and in cultural improvement of the country. 276 |
