| Popis: |
Özet Bu çalışmada Türkçede bilgi yapısının biçimlenişi ve dilsel gerçekleşimi araştırılmıştır. Çalışmamızda ele alınan temel sorunlar, Türkçede bilgi yapısının hangi dilsel düzlemlerde biçimlendiği ve yüzey yapıdaki görünüm açısından hangi dilsel araçlarla ve ne şekilde gerçekleştirildiğidir. Bu temel sorunlar bağlamında, Türkçede bilgi yapısının içsel olarak nasıl bir bölümlerime içerdiği, sözdizimsel olarak belirli bir odak konumunun bulunup bulunmadığı, bilgi yapısı açısından özel (ve değişmez) işlevli dilsel yapıların var olup olmadığı gibi sorunlar da ele alınmıştır. Birinci bölüm, Türkçede bilgi yapısının biçimlenişi sorununu ele almaktadır. Bu konu üzerine yapılmış olan önceki çalışmalarda Türkçede bilgi yapısının özellikle sözdizimsel düzlemde biçimlendiği görüşü ileri sürülmüş, ayrıca AÖ anlambilimi ve sesbilimsel etkenlerin de bilgi yapısı üzerinde etkili olduğu düşünülmüştür. Bu çalışmalarda, sözdizimsel düzlemde sözcük dizilişi, anlambilimsel düzlemde belirlilik ve sesbilimsel düzlemde de tümce vurgusu, bilgisel bileşenlerin kodlanmasında kullanılan araçlar olarak belirlenmiştir. Ancak, bu bölümde ele alınan olgu ve örnekler, Türkçede bilgi yapısının yalmzca sözcük dizilişi ve tümce vurgusu ile ilişkili olduğunu, AÖ anlambilimi ile doğrudan ilişki kurmadığını göstermiştir. Bu bölümde, ayrıca, bilgi yapısının konu, odak ve eklentiden oluşan üçlü bir bölümleniş içerdiği ve Vallduvi (1992)'de önerilen bilgi yapısı modelinin Türkçede bilgi yapısının açıklanmasında kullanılabileceği de açığa çıkmıştır. İkinci bölüm, Türkçede bilgi yapısının dilsel gerçekleşimini konu edinmektedir. Bu bölümde, bilgi yapısının sözdizimsel ve sesbilimsel düzlemlerin sürekli etkileşimiyle gerçekleştiği, bunlardan yalmzca birinin ele alınmasıyla bilgi yapısının açıklanamayacağı görüşü temel alınmakta ve incelenen olgu ve örneklerle bu varsayım desteklenmektedir. Bu bölümde, sözcük dizilişi ve vurgulama düzeninin 219belirtili/belirtisiz görünümleri belirlenmekte ve Türkçede bilgi yapısının dilsel gerçekleşimi bu doğrultuda ele alınmaktadır. Bu bölümde, ayrıca, sunucu odak ve karşıtsal odak ayrımının Türkçede bilgi yapısı ile doğrudan ilişkili olduğu, bunların, sırasıyla, sözdizimsel ve ezgisel odaklama stratej ileriyle ilişkilendiği ve bu stratejilerin de yapısal ve kullanımsal açıdan farklılıklar taşıdığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Bilgi yapısı bileşenlerinden yalmzca birini, özellikle konu ya da odağı, yansıtmaya ilişkin dilsel yapıların olmadığı, yani çalışmamızda Türkçe için belirlenen bilgi yapısı modelinin incelenen tüm dilsel yapılan açıkladığı da, bu bölümde ulaşılan sonuçlar arasındadır. 220 Abstract This study aims to scrutinize the formation of information structure in Turkish and its linguistic realization. In which linguistic levels and through which linguistic means in the surface structure information structure in Turkish is formed and how it is realized are the major concerns of our study. In this frame, the questions such as what kind of internal organisation information structure in Turkish contains, whether information structure in Turkish holds focus position in the syntactic level and if Turkish, with regard to information structure, bears linguistic structures which function as unique (and permanent) are dealt with in the study. Thus, Chapter I examines the formation of information structure in Turkish. In the previous studies dealing with the subject, it has been claimed that information structure in Turkish is formed particularly in the syntactic level and that NP semantics as well as phonological parameters have influence on information structure. In the studies of concern, word order in the syntactic level, definiteness in the semantic level and sentential stress in the phonological level have been offered to be the means that are used for the coding of informational components. Chapter I of our study, on the other hand, offers some linguistic facts and examples which point to the fact that information structure in Turkish bears direct relation not to NP semantics but only to word order and sentential stress. The chapter also reveals that information structure in Turkish is tri-partite, which has topic, focus and tail, and that information structure model offered by Vallduvi (1992) can be used to unfold information structure in Turkish. Chapter II deals with the linguistic realization of information structure in Turkish. The chapter is based on the conception that information structure in Turkish 221is realized through continuous interaction of the syntactic and phonological levels and aims to support the view through the analysis of certain linguistic facts and examples. The marked/unmarked forms of word order and stress patterns are determined in this chapter and the realization of information structure in Turkish is studied accordingly. As a result of the analysis in Chapter II, our study attains the conclusion that the difference between presentational focus and contrastive focus has direct relationship with information structure in Turkish and they are related to syntactic and prosodic focusing strategies respectively. Also, these strategies have differences structurally and pragmatically. Another result achieved in the study is that it is not possible to claim the presence of linguistic structures which operate to code only one informational component, such as topic or focus independently. Consequently, we believe, the information structure model we propose for Turkish can be used to explain all the linguistic structures examined in this study. -ffSS`^ 222 |
