Long-term changes in breeding bird community of a Primeval Temperate Forest: 45 years of Censuses in the Białowieża National Park (Poland)

Jazyk: angličtina
Rok vydání: 2022
Předmět:
Zdroj: Acta Ornithologica. 57(1):71-100
ISSN: 0001-6454
DOI: 10.3161/00016454AO2022.57.1.005.full?tab=ArticleLinkReference
Popis: W pracy omówiono długoterminowe trendy zmian liczebności 30 leśnych, pospolitych ptaków lęgowych na 7 stałych powierzchniach próbnych w Białowieskim Parku Narodowym w latach 1975– 2019 (wschodnia Polska, dalej BPN, Fig. 1). Przeanalizowano zmiany w składzie ugrupowań ptaków lęgowych w trzech najważniejszych typach drzewostanów pierwotnych w BPN: łęgach (Fig. 2), grądach (Fig. 3) i borach (Fig. 4). Cenzusy kontynuowane w latach 2015–2019 z wykorzystaniem kombinowanej metody kartograficznej na siedmiu stałych powierzchniach próbnych w BPN, monitorowanych od 1975 r., w tym dwóch na skraju lasu i pięciu w jego wnętrzu wykazały gniazdowanie 69 gatunków ptaków. Najwięcej gatunków gniazdowało w łęgach (57 gatunków na skraju lasu i 45 we wnętrzu), mniej w grądach (45 gatunków na skraju lasu, 38 i 39 gatunków we wnętrzu) i borach (44 i 50 gatunków, obie powierzchnie we wnętrzu lasu) (Tab. 1–8). Liczebność poszczególnych gatunków ptaków była mocno zmienna — większość gatunków charakteryzowała się naprzemiennie występującymi okresami istotnych wzrostów, spadków i stabilizacji (Fig. 5). Większość gatunków (19 z 30) w 45-letnim okresie badań (1975–2019) wykazywała wzrost liczebności. Najsilniejsze wzrosty (średnio 3–5% rocznie) odnotowano u grzywacza, dzięcioła dużego, kapturki i zniczka (Tab. 9). Najsilniejszy spadek liczebności dotyczył świergotka drzewnego (–4,7% rocznie) — związany był on z zarastaniem luk pohuraganowych i prawie całkowitym wycofaniem się gatunku z powierzchni próbnych. Ponadto 5 dalszych gatunków wykazywało istotne spadki: muchołówka żałobna (–4,1% rocznie), świstunka leśna (–2,7% rocznie), muchołówka mała (–2,2% rocznie), mysikrólik (–1,1% rocznie) i pełzacz leśny (–0,4% rocznie). Zięba, muchołówka szara, wilga, czubatka i pokrzywnica fluktuowały liczebnie, ale ich populacje w omawianym okresie 45 lat były stabilne. Zięba, rudzik i kapturka były najliczniejsze na większości powierzchni w prawie wszystkich latach (Tab. 10). W większości te same gatunki ptaków gniazdowały na powierzchniach w latach 1970-tych i obecnie. Bogactwo gatunkowe ugrupowań było stabilne w lasach liściastych, a borach rosło (Fig. 6), podobny wzorzec zmian dotyczył alfa-różnorodności (Fig. 7). Całkowita liczebność wszystkich gatunków w lasach liściastych rosła od 1975 i była najwyższa około 2005 roku, po czym spadła, a w borach wzrastała przez cały okres badań (Fig. 8). Wskaźnik podobieństwa ugrupowań ptaków lęgowych między powierzchniami (beta-różnorodność) nie zmienił się znacząco w okresie badań: łęgi i grądy pozostawały podobne do siebie, a bory były bardziej odmienne od lasów liściastych (Fig. 9). Ugrupowania ptaków lęgowych w borach wykazywały najszybciej postępujące zmiany składu i stawały się coraz bardziej odmienne od stanu początkowego z 1975 r., mimo że analogiczne zmiany były też widoczne w lasach liściastych, ale zachodziły wolniej (Fig. 10, Tab. 11). Szybkie zmiany ugrupowań zachodzące w borach można wiązać z zarastaniem luk pohuraganowych przez drzewa liściaste typowe dla grądów, i kolonizacją powierzchni borowych przez „grądowe” gatunki ptaków. Wskazuje to, że nawet w lasach gdzie brak jest bezpośredniej ingerencji człowieka, ugrupowania ptaków lęgowych znacząco zmieniają skład w dłuższych okresach czasu, a dynamika ta jest powodowana przez czynniki pochodzenia naturalnego. Długoterminowe badania, jak powyższe w BPN, dostarczają cennych informacji dotyczących zmian liczebności poszczególnych gatunków oraz tempa naturalnej wymiany gatunków w ugrupowaniach ptaków w lasach pierwotnych, pozbawionych bezpośredniej ingerencji człowieka.
This paper reports the long-term numerical trends of the thirty common forest bird species and explores changes in the community composition in the three main types of old-growth stands in the Białowieża National Park (E Poland, hereafter BNP) over 45 years (1975–2019). We present recent (2015–2019) data on abundance of birds for the seven study plots and pool them with the time series collected since 1975. The numbers of individual bird species strongly fluctuated, with most of the species showing alternating phases (the initial periods of population growth followed by the periods of population decline or stability). The numbers of 19 species increased; maximum growths by c. 3–5% per year included Columba palumbus, Dendrocopos major, Sylvia atricapilla and Regulus ignicapilla. Among a few declining species, Ficedula hypoleuca, Phylloscopus sibilatrix and F. parva experienced the strongest declines, respectively by 4.0%, 2.7% and 2.2% per year. Mostly the same species bred in the plots in the 1970s and in recent years, indicating a stable species pool. The total abundance peaked around 2005, declining thereafter in deciduous stands, but increasing further (along with the species richness) in the coniferous stands. The similarity index between the study plots (beta-diversity) changed little over 45 years; ash-alder and lime-hornbeam stands remained most similar, while coniferous forests stood more apart. The changes found in the old-growth stands of BNP (mostly coniferous fragments) could be partly explained by natural modification of the habitat structure and the processes acting in the large geographical scales, within or outside of the breeding grounds. The long-term studies such as the one in the BNP reported here, provide a basis for the rates of natural turnover in the bird communities in pristine habitats, directly unaffected by human impact.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: