| Popis: |
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri birimi tarafından PYO.ILH.1904.20.001 no.lu proje koduyla desteklenmiştir. Araştırmanın amacı, bir asrı aşkın süre önce; tarihi Garbi (Batı) Azerbaycan'ın (Günümüzdeki Ermenistan) Darlık (Karakoyunlu) Deresi bölgesinden, Türkiye'nin Amasya bölgesine; aynı zamanda 1988'de Azerbaycan'ın Bakü bölgesine göç etmek zorunda kalmış Karakoyunlu Azerbaycan Türklerinin, sosyal değişimini incelemek, Müslüman kimliklerini anlamak, göçün Müslüman kimliğe olan tezahürlerini belirlemektir. Göç sonucunda günümüze kadar, farklı siyasal rejimler, etnik, dini ve kültürel etkiler altında, Amasya ve Bakü bölgesinde yaşayan soydaş topluluğun, dini ve toplumsal yapılarında oluşan farklılaşmalar, din ile ilişkileri mukayeseli olarak incelenmiştir. Farklılaşmaların kuşaklararası etkilerini betimlemek, toplumsal hayattaki tezahürlerini belirlemek hedeflenmiştir. Çalışmada betimsel nitelik taşıyan bir model kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2019-2020'de Amasya ve Bakü bölgelerinde yaşayan 866 katılımcı oluşturmaktadır. Çalışmada, "İnanç ve İbadet Hayatında Dindarlık Ölçeği", "Ailevî ve Sosyokültürel Hayatta Dindarlık Ölçeği", "İktisadî ve Siyasî Hayatta Dindarlık Ölçeği" kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 15.0 programından, t-testi, anova ve kruskal wallis testlerinden yararlanılırken, nitel verilerde betimsel analiz yapılmıştır. Araştırma sonuçlarında; inanç, ibadet düzeyinde, modern ve laik din anlayışında; sosyokültürel, ailevî, siyasî ve iktisadî hayat boyutlarında; Amasya ve Bakü bölgelerinin genel dindarlık düzeyleri, yaş grupları ve eğitim seviyeleri dindarlık düzeyleri mukayesesinde, Amasya bölgesinde yaşayanların dindarlık düzeylerinin, Bakü bölgesinde yaşayanların dindarlık düzeyine göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Bakü bölgesinde yaşayanların genelinde yalnızca Allah'a inanıp birtakım sosyo-dinî ritüellere katılmak ve güzel ahlaklı bir insan olmaktan ibaret olan bir din anlayışının olduğu belirtilebilir. Amasya bölgesinde yaşayanların neredeyse tamamının İslam'a; Kur'an temelli inanç, ibadet ve ahlaki boyutlarda bütün olarak inandığı, İslami yaşantıda eksiklikleri olsa da, söz konusu boyutların hayata geçirilmesinin yükümlülüğünü kabul eden bir din anlayışına sahip oldukları söylenebilir. The aim of the study is to examine the social change, distinguish the Muslim identity and to reveal the manifestations of immigration on the Muslim identity of the Azerbaijani Turks of Karakoyun who had to migrate from the historical West Azerbaijan (present day Armenia) and Darlık/Karakoyunlu region to Amasya, Turkey over a hundred years ago, including the Azerbaijani Turks of Karakoyun who had to migrate to the Baku region of Azerbaijan in 1988. The comparative study examines the two cognate communities living in the Amasya-Baku region in terms of different political regimes, ethnicity, religious and cultural influences, the differentiation that took place in the religious and social structures and the relationship with their religion as a result of migration until today. The aim is to describe the influence of intergenerational differentiation and to identify its manifestation in social life. A model which has descriptive qualifications was used in the research. The universe of the research is comprised of 866 participants living in the Amasya-Baku region in 2019- 2020. In the study, "A Scale of Religiosity in the Life of Belief and Worship", "A Scale of Religiosity in Family and Socio-cultural Life", "A Scale of Religiosity in the Economic and Political Life" were used. While the SPSS 15.0 package program, t-test, anova and kruskal wallis tests were used in the analysis of the data, a descriptive analysis was used in the qualitative data. In the results of the research; taking into account, the degree of belief and worship, modern and secular understanding of religion, socio-cultural, familial, political and economic life dimensions, the degree of general religiousness of the participants from the Amasya and Baku region, regarding the comparison of the age groups and educational levels, the degree of religiosity of the participants from the Amasya region was found to be higher than the degree of religiosity of the participants from the Baku region. It can be stated that the people throughout the Baku region have a religious understanding which is composed of only believing in God, following certain socio-religious rituals and being a virtuous person. Almost all of the participants of the Amasya region believe in Islam as a whole under the Qur'an-based belief, worship and moral dimensions; even though they have deficiencies in the Islamic way of life, it can be said that they have a religious understanding which accepts the obligation of realising these dimensions. |
