| Popis: |
Sözlü Kürt edebiyatı eski, kadim ve de oldukça zengindir. Sözlü Kürt masalı (hikâye) da uzun ve köklü bir tarihe sahiptir. Ancak yazılı Kürt edebiyatı özellikle de yazılı modern Kürt romanı ve hikâyesi henüz yeni sayılmaktadır. Modern Kürt edebiyatı dediğimize, daha çok roman, hikâye, serbest şiir, son yıllarda yazılan tiyatrolar gelir aklımıza. Şüphesiz her şeyde olduğu gibi Modern Kürt edebiyatı da bir maziye sahiptir. Merhum M. Uzun, modern Kürt edebiyatının en önde gelen yazarlarından biridir. Yeni Kürt edebiyatından, modern Kürt romanından söz edildiğinde akla Merhum M. Uzun gelir. O Kürtçe eser ve romanlarıyla Kürt edebiyatına ve kültürüne değerli hizmetlerde bulunmuştur. Bu çalışmada amacımız, Modern Kürt edebiyatçısı M. Uzun’un “Hawara Dîcleyê” adlı eserinde Kürtlerin sosyal hayatlarını ele almak, M. Uzun’un kendi üslubuyla eserinde konuşturduğu dengbêjlerin dilinden Kürtleri tanımak, onların yaşantısına tanık olmak ve seslerini işitmek. Bu bağlamda çalışmamızda aşağıdaki sorulara cevap aranması amaçlanmaktadır: 1. M. Uzun’un Kürt edebiyatına ve diline katkıları, Kürt romanında yeri ve çağdaşı Kürt yazarlarından farklı yönleri nelerdir? 2. Kürtlerin sosyal hayatlarında temel karakteristik özellikleri nelerdir? 3. Kürtleri beraber yaşadıkları toplumlardan ayırıcı ve benzer yanları nelerdir? 4. Günümüz Kürtleri milli kültürlerini devam ettiriyorlar mı? ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ MEHMED UZUN’UN HAWARA DÎCLEYÊ ADLI ESERİNDE KÜRTLERDE SOSYAL HAYAT Burhan IŞIK Tez Danışmanı: Prof. Dr. Hasan ÇİFTCİ VI Kendisi de çok önemli bir Kürt yazar ve aydını olan; hayatını Kürt bir coğrafyada Kürtlerin içinde geçiren; 20. yüzyılda Türkiye’de Kürtlerin yaşadığı sıkıntıları bizzat yaşayan ve gören M. Uzun eserlerinde ve özellikle de romanlarında Kürtlerin ve onlarla birlikte yaşayan halkların tarihsel geçmişlerini, kültürlerini, inançlarını, adet ve geleneklerini işlemiştir. Dolayısıyla bu çalışma Kürtlerin kültür, inanç ve sosyal hayatlarının aydınlatılması açısından oldukça önem arz eder. Bu çalışma bir girişten, altı bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Girişte genel anlamda edebiyat ve roman, roman ve ulus (halk) ilişkisi, modern Kürt edebiyatı ve M. Uzun incelendi. Birinci bölümde, roman, toplum ve tarih, Kürt romanı ve Kürt romanı tarihi M. Uzun’un yeri incelendi. İkinci bölümde M. Uzun’un hayatı, eserleri ve Kürt edebiyatında önemi incelendi. “Hawara Dîcleyê” nın baskı, yayın, stil, içerik, kahraman ve dil bakımından incelenmesi yapıldı. Üçüncü bölümde, “Hawara Dîcleyê” de roman kahramanları, özetî vb. konular irdelendi. Dördüncü bölümde, Kürtler’de sosyal yapı, bağlılık ve birlikleri, emir ve emirlikler, divan ve divanhane, aşiret, ağa ve beyler, medrese, imam ve eğitim vb. konular irdelendi. Beşinci bölümde, Kürt folkloru ve edebiyatı, ozan ve ozanlık, masal, bayram, Newroz, dans ve muzik, atasözleri, “Hawara Dîcleyê” de geçen atasözleri vb. konular incelendi. Altıncı bölümde, “Hawara Dîcleyê” de günlük hayat, Kürtler, hayat, gelenek, adetler, şavaş, davet, evlilik, bayram, misafirlik, komşuluk, ölüm ve yas, taziye, tarım, hayvancılık ve ticaret, din ve inanç vb. konular irdelendi. Sonuç kısmında da, roman üzerine yaptığımız araştırma ve incelemelerden sonra, elde edilen veri ve tespitler yazıldı. Bu roman üzerine yaptığımız çalışmadan umudumuz, bu kıymetli eser ve yazarının tanıtılması, bu bağlamda yapılacak olan daha geniş araştırmalara kaynaklık etmesidir. |
