Köroğlu anlatısının Hasan Bey kolu Süleyman Usta versiyonu

Autor: Sevindik, Azem.
Přispěvatelé: Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü, Sevindik, Azem.
Jazyk: turečtina
Rok vydání: 2019
Předmět:
Popis: WOS: 000466836300014
Türk kültür ekolojisinde ve sosyokültürel bağlamda kurgusal ihtiyacı karşılayan özel yapıları sebebiyle yaygınlaşan halk hikâyeleri, destanlara ait bazı karakteristik özellikleri bünyelerinde taşırlar ve bazı araştırmacılarca destanların ardılı olarak ortaya çıkan bir tür olarak kabul edilirler. Sözlü kültür ortamda yaratılan, devamında yazılı kültür ve elektronik kültür ortamında da kendisini gösteren Köroğlu icraları kahramanlık temalı olmaları bağlamında destani özellikler gösterirler. Kahramanlık ve sevgiliyi elde etme üzerine inşa edilen Köroğlu anlatılarının çok sayıda kolu bulunmaktadır. Genel olarak Köroğlu anlatmaları “Batı versiyonu” ve “Doğu versiyonu” şeklinde sınıflandırılmaktadır. Köroğlu anlatmaları icracısının elinde değişir, çeşitlenir ve böylece farklı özelliklere büründürülerek özgünleşir. Öyle ki anlatılara ismini veren ve anlatıların baş kahramanı olan Köroğlu bir âşığın icrasında “destan kahramanı”, bir masal icracısının sunumunda “masal kahramanı” veya bir meddahın elinde “hikâye kahramanı” olabilmektedir. Bununla birlikte kimi icralarda Köroğlu’nun latifeler düzen bir “fıkra kahramanı” bile olduğu görülmektedir. Bu durum sözlü anlatı türleri arasındaki ilişkinin veya geçişkenliğin de bir kanıtı olarak kabul edilebilir. Elimizdeki derleme metni köy köy şehir şehir gezen bir kalaycı ve aynı zamanda duvar ustası olan Süleyman Tokay’ın (Süleyman Usta) Köroğlu icrasının kaset kaydıdır. Bir kültür taşıyıcısı olan Süleyman Usta’dan Sivas’ın Şarkışla ilçesinin Gümüştepe Köyü’nde (Yapaltın) 1981 yılında amatör bir derlemeci tarafından yönlendirilmemiş bir derleme yöntemiyle kayda alınan 71 dakikalık bu icra yaklaşık 5340 kelimeden oluşmaktadır. Kayıt altına alınan bu anlatıda, icracının da karakterini yansıtır bir biçimde, mizahi bir üslup ve anlatım tekniği kullanıldığı; ayrıca tekerleme, atasözü ve deyim gibi türlerden faydalanıldığı görülmektedir. Tüm bu nedenlere bağlı olarak Süleyman Tokay’dan derlenen, “Batı Versiyonu” özellikleri gösteren ve “Köroğlu-Hanım Nigâr, Hasan Bey-Telli Hanım Kolu”nun bir versiyonu olduğu anlaşılan bu anlatı çalışmada, icranın geleneğin ustasına ve kendi sosyokültürel ortamına mal edilmesi bağlamında, “Köroğlu Anlatısının Hasan Bey Kolu Süleyman Usta Versiyonu” şeklinde isimlendirilmiş ve derleme metninin ağız özelliklerinin değiştirilmeden verilmesi tercih edilmiştir.
Folk stories, which have become popular due to their special nature meeting the fictional need in Turkish cultural ecology and sociocultural context, include some epic characteristics and they have been adopted as a type that is consequent of an epic story by some researchers. Koroglu performance, which were created in oral cultural environment and then arisen in written and electronic culture, exhibit epic characteristics since they have epic themes. Koroglu narratives, which have been built on heroism and love, have several branches. Koroglu narratives are generally classified as "Western version" and "Eastern version". Koroglu narratives change, vary, and consequently get originalization by gaining diverse characteristics through the hands of a performer. For example, Koroglu, who names the narratives and is the leading actor in them, can be an "epic hero" in a performance of a minstrel; a "folk tale hero" in a presentation of a folk tale performer; or a "story hero" in the hands of a public storyteller. In addition, it can be even observed that Koroglu is a "joke hero" who makes jokes in some of the performance. This situation can be viewed as a proof of the relationship or transitivity among the oral narrative types. The review we have is the cassette record of Koroglu performance by Suleyman Tokay (Suleyman Usta), who travel village by village and city by city and at the same time a tinman and stonemason. This 71-minute performance having about 5340 words by Suleyman Usta, who is a culture conveyer, was recorded by an amateur reviewer through non-oriented review method in Gumustepe (Yapaltin) village of Sarkisla district of Sivas province in the year of 1981. In this recorded narrative, it is observed that a humorous style and narrative techniques was used in a manner that reflects the characteristic of the performer. It is additionally observed that such types as rhyme, proverb, and idiom are used. Based on all these reasons, this narrative study, which is reviewed from Suleyman Tokay, shows the characteristics of "Western version", and is a version of "the Branch of Koroglu-Hamm Nigar, Hasan Bey-Telli Hamm", was named as "The Master Suleyman Version of Koroglu Narrative As a Type of Hasan Bey" and it is preferred to present the review text without changing its oral characteristics so that the performance is attributed to the master of the tradition and its own sociocultural environment.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: