Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öğretmenliği Programı Öğrencilerinin Matematik Başarı ve Kaygı Düzeylerinin Coğrafya Başarısını Yordaması

Autor: Bekdemir, Mehmet, Başıbüyük, Adem
Přispěvatelé: EBYÜ, Fen Edebiyat Fakültesi
Jazyk: turečtina
Rok vydání: 2011
Předmět:
ISSN: 2010-2011
Popis: Küreselleşme ile birlikte uluslararası sınırların önemi azalırken yeni siyasi ve ekonomik oluşumlar ortaya çıkmaktadır. Bu süreçte dünyanın herhangi bir yerindeki toplumsal veya doğal olaylar sadece o ülkeyi değil farklı ülkeleri ve bölgeleri de etkilemektedir. Buna bağlı olarak bireyin kendi toplumunun yanında dünyayı yakından tanıması ve yeniden yorumlaması daha da önemli hale gelmiştir. Bilimler dünyadaki bu gelişmelere kendi alanlarına göre değişik nitelik ve boyutlarda katkı sağlama çabası içerisindedir. Sosyal ve doğal olayların insanlarla etkileşimini açıklayan coğrafya (Doğanay, 1999) ise bu süreçte çevresel olguların tanıtılması yanında bireylere olaylar arasında analiz yapabilme ve yorumlayabilme becerisi kazandırmaya çalışmaktadır. İnsanı ve doğayı konu edinen ve geniş bir araştırma alanına sahip olan coğrafya faklı bilgi ve yaklaşımlara gereksinim duyar. Bu gereksinim coğrafyanın diğer bilimlerle işbirliğini zorunlu kılmaktadır (Güner ve Çiftçi, 2004). Esasen bu işbirliği matematik dışındaki bütün bilimler için geçerlidir. Çünkü bilimler kendi sorularını daha kolay ve etkili bir şekilde çözümleyebilmek için diğer bilimlerden değişik düzeylerde yararlanmak durumundadır. Bu etkileşim süreci sonucunda bilimler farklı bilimlerden aldıkları bilgiyi kendi doğasına göre yorumlayarak sunarlar. Coğrafya da diğer bilimlerden aldıklarını kendi ilke ve yöntemlerine göre coğrafyalaştırarak bilgi üretir (Doğanay 1999, s. 154). Coğrafya; sosyal olayları incelerken sosyoloji, iktisat ve tarih; doğa olayları ile ilgili konularda ise meteoroloji, jeofizik ve biyoloji gibi bilimlerden yararlanır. Özellikle matematik coğrafyanın farklı alanlarında ihtiyaç duyduğu bilimlerin başında gelir. Çünkü nüfus, iklim bilgisi ve ekonomik faaliyetler gibi fiziki ve beşeri coğrafya konularının sayısallaştırma, anlama, analiz etme, yorumlama, sentez ve değerlendirilmesinde matematiksel bilgi ve beceri son derece önemlidir. Özellikle de evreni, güneş sistemini ve dünyayı bir bütün olarak ele alan, ölçümler yaparak elde ettiği bulguları sayısal yönden değerlendirip şekilleri, yapı, düzen ve ilişkileri ortaya koyan matematik coğrafya (Elibüyük, 1995) için matematiğin rolü daha fazla öne çıkmaktadır. Coğrafya biliminin araştırma ve inceleme yöntemleri yanında matematiksel bilgi ve beceriye coğrafya eğitiminde de ihtiyaç duyulur. Coğrafya eğitimi alanında yapılmış önemli çalışmalardan biri olan Yaşam Boyu Coğrafya (Geography for Life )’ ya göre coğrafya eğitiminde öğrencilere coğrafi sorular sorma, coğrafi bilgi toplama, elde edilen coğrafi bilgiyi organize etme, organize edilen coğrafi bilgiyi analiz etme ve sonuçlara bağlı olarak coğrafi soruları cevaplandırma şeklindeki beş temel beceri kazandırılmalıdır. Bu becerilerin her aşamasında, özellikle de coğrafi bilgiyi organize ve analiz etmede matematiksel bilgi ve becerilere daha fazla düzeyde ihtiyaç duyulmaktadır. Çünkü öğrenci coğrafi bilginin organize edilmesinde harita, grafik, tablo, hesap çizelgeleri ve zaman göstergelerini sistemli bir şekilde düzenleyebilmelidir. Coğrafi bilginin analiz edilmesi sürecinde ise haritaları, mekânsal desenleri keşfedip, karşılaştırma yapabilmeli, ilişkileri tablo ve grafiklerle ifade edebilmeli, istatistiksel metotlar yoluyla eğilim, bağlantı ve sonuçları tespit edebilmeli ve sentezleyebilmelidir (Geography for Life, 1994; Taş 2008, s. 47,48). Dünyada yaşanan gelişmelere paralel olarak, Türkiye’de de eğitim alanında keşfetme, analiz etme, ilişki kurma, sentezleme vb becerileri ihmal eden davranışçı yaklaşım yerine 2005 yılından itibaren bu becerileri öne çıkaran ve öğrenciyi merkeze alan yapılandırmacı yaklaşım anlayışına geçilmiştir. 2005 ilköğretim programları bilginin taşıdığı değeri ve bireyin var olan deneyimlerini dikkate alarak, yaşama etkin katılımını, doğru karar vermesini, sorun çözmesini destekleyici ve geliştirici bir yaklaşımı öne çıkarmaktadır. Bu anlayış öğrencilerin bilgiye ulaşma yollarını öğrenmelerini, sorun çözme ve karar verme becerilerini geliştirmelerini ve bilgileri sentezleyerek yeni bilgiler üretmelerini hedeflemektedir (MEB, 2005). Bu çerçevede 2005 yılı İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretim Programı (2005-İSBÖP), bireyin toplumsal var oluşunu gerçekleştirebilmesinden hareketle coğrafyanın da içinde yer aldığı farklı bilim konularını ele alarak, yaşadığı topluma uyum sağlama ve bilgi birikimini yaşama geçirilebilecek donanımlar kazandırmayı amaçlamaktadır. Coğrafyanın farklı konularını içeren 2005-İSBÖP’ nin 4, 5, 6 ve 7. sınıflardaki sosyal bilgiler derslerinde, kronolojik sıra oluşturma; kroki hazırlama ve okuma; haritalardan yararlanma; konum belirleme; tablo ve grafik oluşturma ve okuma; zamanı hesaplama; doğal, sosyal, ekonomik açıdan benzerlikleri, farklılıkları karşılaştırma; ilişkileri yorumlama ve çıkarımda bulunma gibi matematiksel beceriye ihtiyaç duyulan üniteler yer almaktadır. 2005-İSBÖP bu konuların öğretiminde diğer disiplinlerle beraber matematik dersiyle işbirliğini ve ilişkilendirilmeyi önermektedir (Kaymakcı, 2009; MEB, 2005). İlköğretimdeki değişen bu programa uyum amaçlı eğitim fakültelerindeki programlar da 2006 yılında revize edilmiştir. Eğitim fakültelerinin ilköğretim sınıf öğretmenliği ve sosyal bilgiler öğretmenliği programlarında matematiksel beceri gerektiren coğrafya konularını içeren dersler bazı düzenlemelerle okutulmaya devam etmektedir. Buna göre evren ve güneş sistemleri, dünyanın şekli, fiziksel özellikleri, hareketleri ve bu hareketlerin sonuçları, harita kullanma uygulamaları ilköğretim sınıf öğretmenliği programındaki genel coğrafya dersinin içeriğinde yer almaktadır. Sosyal bilgiler öğretmenliği programında ise matematiksel beceri gerektiren farklı konular farklı dersler içeriğinde bulunmaktadır. Fakat sınıf öğretmenliği programında da yer alan dünyanın hareketleri ve sonuçları ile harita kullanma uygulamaları gibi konular ilköğretim sosyal bilgiler öğretmenliği programındaki herhangi bir dersin içeriğine doğrudan konulmamıştır (YÖK, 2007). Sosyal bilgiler ve coğrafya eğitimi alanında yapılan araştırmalar matematiksel beceri gerektiren coğrafya konularında öğretmen adaylarının bir takım zorluklara sahip olduğunu göstermektedir. Gülüm (2010) tarafından yapılan çalışmada sosyal bilgiler öğretmenliğinde öğrenim gören öğrencilerin enlem, boylam, eliptik düzlem, açısal hız, kutup dairesi ve dönenceleriyle ilgili kavramları anlama düzeyinin çok düşük ve öğrencilerin bu konularda kavram yanılgılarına sahip olduğu ortaya konmuştur. Diğer taraftan da Alim ve Altaş (2005) coğrafya öğretmenlerinin eğitim öğretim sürecinde öğrenmede zorlandıkları konuların başında en fazla yüzde ile (%24,5 gibi) harita bilgisi olduğunu tespit etmişlerdir. Ayrıca bazı çalışmalar, sosyal bilgiler ve coğrafya öğretmen adaylarının çoğunluğunun matematik ile ilgili öğrenme güçlükleri, olumsuz deneyimler ve başarısızlıklar yaşadıklarını ortaya koymuştur (Araujo, 2008). Bu olumsuz yaşantılar ve başarısızlıklar bireylerde “matematikle uğraşırken veya matematiğin kullanılması gerektiği durumlarda ortaya çıkan, belirtileri fiziksel olarak da gözüken, matematikle ilgili çözümü, öğrenme ve başarıyı, kısaca matematik yapmayı engelleyen mantık dışı panik, telaş, utanma, kaçınma, başaramama ve korku duygusu (Bekdemir, 2009, 2010; Miller and Mitchell, 1994)” şeklinde tanımlanan matematik kaygısına neden olmaktadır. Öğretmen adaylarının coğrafya konularında sahip oldukları öğrenme güçlükleri ve başarısızlıklarının matematiksel bilgi-beceri ve kaygısı ile ilgisinin olup olmadığı ve bu ilginin nasıl ve ne düzeyde olduğunun belirlenmesi önemlidir. Çünkü eğer varsa, böyle bir ilişkinin varlığının ortaya konması 2005-İSBÖP nin etkin bir şekilde uygulanabilmesine, coğrafya ile ilgili öğretim programlarının yeniden değerlendirilmesine ve böylece öğretmen adaylarının matematikle ilgili coğrafya konularında yaşadıkları zorluk ve başarısızlıkların en aza indirilmesine katkı sağlayacaktır. Ayrıca coğrafya eğitiminin diğer bilimlerle ilişkisini ortaya koyan literatür eksikliği de göz önüne alındığında çalışma bu eksikliğin farkındalığına ve az da olsa giderilmesine katkı sağlayacaktır. Çalışmanın amacı, ilköğretim sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenliği programlarındaki öğrencilerin matematik başarı ve kaygı düzeylerinin coğrafya başarısını yordayıp yordamadığını araştırmaktır. Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki problemlere cevap aranmıştır. 1. Sınıf öğretmenliği ve sosyal bilgiler öğrencilerinin matematik başarı ve kaygıları ile coğrafya ders başarıları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? 2. Matematik başarısı ve kaygısı coğrafya ders başarısının anlamlı birer yordayıcısı mıdır? 3. Öğrencilerin coğrafya ders başarıları arasında anlamlı bir fark var mıdır? 4. Sınıf öğretmenliği ve sosyal bilgiler öğrencilerinin matematik başarı ve kaygıları kovaryantlarına göre coğrafya ders başarıları arasında anlamlı bir fark var mıdır? 5. Öğrencilerin algılarına göre matematik başarısı ve kaygısı coğrafya ders başarısını nasıl etkilemektedir?
Çalışmanın amacı, ilköğretim sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenliği programlarındaki öğrencilerin matematik başarı ve matematik kaygı düzeylerinin coğrafya başarısını yordayıp yordamadığını araştırmaktır. Çalışmada yordayıcı ilişkisel (korelasyonel) araştırma modeli kullanılmıştır. Çalışma grubu, Doğu Anadolu bölgesinin nüfus açısından orta ölçekli bir ilinde bulunan üniversitedeki eğitim fakültesinin ilköğretim sınıf öğretmenliği ve sosyal bilgiler öğretmenliği programlarında 2010-2011 eğitim öğretim yılında öğrenim görenlerden rastgele seçilmiş 145 ikinci sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Hem nitel hem de nicel verilerin analiz sonuçlarına göre matematik başarı ve kaygısı ile coğrafya başarısı arasında anlamlı bir ilişki vardır. Matematik başarısı ve kaygısı, coğrafya başarısının anlamlı birer açıklayıcısı olduğu görülmüştür. Buna göre toplam coğrafya başarısının yaklaşık dörtte biri matematik başarı ve kaygısıyla açıklanabilir.
Databáze: OpenAIRE
Externí odkaz: