| Popis: |
Η μελέτη πραγματεύεται τη διένεξη που προέκυψε στο Ριζοσπαστικό κόμμα των Επτανήσων ανάμεσα σε παλαιούς και νέους ριζοσπάστες. Στόχος της, να ανιχνεύσει τα κυριότερα σημεία τριβής μεταξύ των δύο τάσεων που διεκδικούσαν την πρωτοκαθεδρία στο κόμμα, και κατ’ επέκταση την ιδεολογική ηγεμονία στον επτανησιακό ριζοσπαστισμό, έτσι ώστε να ερμηνεύσει τον χαρακτήρα της εν λόγω αντιπαράθεσης. Αναζητήθηκαν κυρίως οι ιδεολογικές και πολιτικές διαφωνίες. Ως κύριες πρωτογενείς πηγές χρησιμοποιήθηκαν οι εφημερίδες των Ριζοσπαστών, εκεί όπου, κατά κύριο λόγο, εντοπίζεται στον δημόσιο λόγο η διαμάχη για την αληθινή εκδοχή του ριζοσπαστισμού. Ο επτανησιακός ριζοσπαστισμός (1848 - 1864) αποτέλεσε την πιο προωθημένη εκδοχή φιλελεύθερης αντιπολίτευσης που αναπτύχθηκε στα Ιόνια Νησιά απέναντι στο καθεστώς της αγγλικής Προστασίας, που είχε επιβληθεί στα 1815, από την Ιερή Συμμαχία. Στα 1852 και ενώ οι ηγέτες των παλαιών ριζοσπαστών Ηλίας Ζερβός Ιακωβάτος και Ιωσήφ Μομφεράτος βρίσκονταν στην εξορία, εντοπίζονται οι πρώτες διαφωνίες στο κόμμα. Οι διαφωνίες εδράζονταν στη μεταβολή από τον δημοκρατικό χαρακτήρα του κόμματος σε αποκλειστικά εθνικό προσανατολισμό. Η μεταβολή αυτή εκπορεύθηκε από κάποια καινά ιδεολογικά στοιχεία που κόμισε ο ζακυνθινός πυρήνας στην παράταξη, με ηγέτη τον Κωνσταντίνο Λομβάρδο. Οι διαφωνίες, από το 1857 που επέστρεψαν οι εξόριστοι και έπειτα, εξελίχθηκαν σε οξεία αντιπαράθεση. Στο πρώτο μέρος, παρουσιάζεται η πορεία του κόμματος και ο ιδεολογικός του χαρακτήρας πριν το λεγόμενο σχίσμα διχάσει την ηγεσία του (1848-1851). Στο δεύτερο μέρος, αναλύονται οι σημαντικότερες πτυχές του σχίσματος: από τις πρώτες διαφωνίες που εντοπίζονται σε επιστολές, μέχρι την οξεία αντιπαράθεση στον Τύπο για το αυθεντικό περιεχόμενο του ριζοσπαστισμού και την εκδήλωση της αντιπαράθεσης στην Ιόνιο Βουλή. Στο τρίτο μέρος, εξετάζεται ο απόηχος που άφησε η αντιπαράθεση στον δημόσιο λόγο, μετά την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Καταδεικνύεται πως το κυρίαρχο στοιχείο της σύγκρουσης στο Ριζοσπαστικό κόμμα υπήρξε η βαθιά ιδεολογική διαφορά μεταξύ των δύο τάσεων. Η ιδεολογική σύνθεση του επτανησιακού ριζοσπαστισμού κατά την περίοδο 1848 – 1852 ήταν μια μείξη από στοιχεία διεθνικού πατριωτισμού, ελληνικού εθνικισμού και δημοκρατικού ρεπουμπλικανισμού. Ο «αληθής ριζοσπαστισμός» που εκπροσωπούσαν οι παλαιοί ριζοσπάστες με ηγέτη τον Ιωσήφ Μομφεράτο ήταν ουσιαστικά μια επτανησιακή εκδοχή δημοκρατισμού και ο «ενωτισμός» των νέων ριζοσπαστών, με ηγέτη τον Κωνσταντίνο Λομβάρδο, μια επτανησιακή μορφή εθνικισμού. Ο τελευταίος κράτησε το δεύτερο στοιχείο της σύστασής του - το οποίο είχε εκφραστεί μέσω του αιτήματος για Ένωση - το απομόνωσε, και διαμόρφωσε έτσι τον ενωτισμό του. Ο Μομφεράτος και οι παλαιοί ριζοσπάστες από την άλλη, στην προσπάθειά τους να προσδιορίσουν τον ριζοσπαστισμό επανατοποθετώντας τον στις δημοκρατικές του βάσεις, έδωσαν έμφαση στα κοινωνικά και πολιτειακά προτάγματα, με αποτέλεσμα να συγκρουστούν στη βάση αρχών με τους ενωτιστές. Από τον απόηχο που εντοπίζεται στον δημόσιο λόγο μετά την Ένωση συνάγεται πως, παρότι περιθωριακό για τα τότε ελληνικά πράγματα θέμα, τα επίδικα ζητήματα που δίχασαν τους δύο πυρήνες, όπως ο ιδεολογικός χαρακτήρας του ριζοσπαστισμού και η συνέπεια των παλαιών ηγετών το κόμματος απέναντι στο πάγιο αίτημα των Ριζοσπαστών για Ένωση, είχαν παραμείνει ανοιχτά. |
