| Popis: |
With The Military Intervention made in 27th May 1960, The National Unity Committee was established by the officers took part in the coup, instead of The Democrat Party which had been in power. Whilst The National Unity Committee -which was hold by Cemal Gürsel as presidency and Alparslan Türkeş as prime ministry counsellor- was ruling about one year, some ideological disagreements were emerged in The Committee. Because of these disagreements, firstly, Türkeş was relieved of counsellory duty and then 14 member of The Committee –one of them was Türkeş- was nominated abroad. The committee members who named as 14s and been abroad as long as 2 years, divided into two because of the disagreements; and one of the group was leaded by Türkeş, the other one was leaded by Orhan Kabibay. The political and ideological disagreement in The Committee blocked the group from behaving “collectively” and the aforementioned members of the Committee made activities different areas. After he turned back his country, Türkeş established associations with friends who work with each other to get staff, but because The 21 May Insurrection started by Talat Aydemir, Türkeş and 3 friends were arrested. After the imprisonment wiped on 4,5 months, decided to join active political life. Then, after different enterprises, adhered into Republican Villager Nation Party(CKMP). The RVNP changed color as representing the doctrinal right with Türkeş who took the chairmanship after joining party in short time. At the elections in 1965, Türkeş and his friends were elected as parliamentarian. And in this period, Türkeş and his friends asserted the claim of being the political representor of Turkish Nationalism. Came from Pan-Turkist political tradition and because of the fact that his activity in 3 May 1944 Events had a shy at the imprisonment in his youth, Colonel Türkeş wanted to appeal to large right fractions and this willing caused to transform both himself and the settlement had been represented by him. Within this framework, the name of the party was changed as Nationalist Action Party and the emblem of party was changed to 3 crescents. KABUL VE ONAY .............................................................................................................................. İ BİLDİRİM ............................................................................................................................................ İİ İÇİNDEKİLER ................................................................................................................................... Vİ ÖNSÖZ ............................................................................................................................................... X ÖZET ............................................................................................................................................... XİV ABSTRACT..................................................................................................................................... XVİ KISALTMALAR ............................................................................................................................ XVİİİ 1. BÖLÜM: 27 MAYIS’A GİDEN SÜREÇ VE 1960’LI YILLARDA TÜRKİYE ................................... 3 1.1. CUMHURİYET DÖNEMİ ÖNCESİNDE TÜRK SİYASİ TARİHİNDE “ORDU-SİYASET” İLİŞKİLERİNE KISA BİR BAKIŞ ........................................................................................ 3 1.2 TEK PARTİ DÖNEMİNDE “ORDU-SİYASET” İLİŞKİLERİNE KISA BİR BAKIŞ........... 8 1.3. ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞ SÜRECİNDE “ORDU-SİYASET” İLİŞKİLERİ .......... 11 1.4 DP DÖNEMİNDE “ORDU-SİYASET” İLİŞKİLERİ VE 27 MAYIS’I HAZIRLAYAN ZEMİN ................................................................................................................................ 14 2. 27 MAYIS SÜRECİNDE “ORDU-SİYASET” İLİŞKİLERİ ............................................................ 32 2.1 MİLLİ BİRLİK KOMİTESİ DÖNEMİ .............................................................................. 32 2.2 27 MAYIS SONRASINDA “SİVİL İDARENİN” TESİS EDİLME SÜRECİ .................... 45 3. 1960’LI YILLAR TÜRKİYE’SİNDE SİYASAL PARTİLER .............................................................. 50 3.1.CUMHURİYET HALK PARTİSİ ................................................................................... 50 3.2 ADALET PARTİSİ ........................................................................................................ 54 3.3 YENİ TÜRKİYE PARTİSİ ............................................................................................. 57 3.4 CUMHURİYETÇİ KÖYLÜ MİLLET PARTİSİ ............................................................... 59 3.5 TÜRKİYE İŞÇİ PARTİSİ .............................................................................................. 60 2. BÖLÜM: TÜRKEŞ GRUBU ADINA İHTİLAL’DEN “SÜRGÜNE”, ASKERLİKTEN SİYASETE TARİHSEL SÜREÇ (1960-1965) .................................................................................. 63 1.1. TÜRKEŞ VE ARKADAŞLARININ 27 MAYIS’A KATILMA MOTİVASYONU .............. 63 1.2. TÜRKEŞ’İN “BAŞBAKANLIK MÜSTEŞARLIĞI” GÖREVİNE TAYİNİ ........................ 68 xi 1.3. İHTİLALİN İLK EVRESİNDE TÜRKEŞ’İN FAALİYETLERİ , “İNÖNÜ” VE “MENDERES” İLE MÜNASEBETLERİ ............................................................................................. 75 1.4. “BAŞBAKANLIK MÜSTEŞARI” TÜRKEŞ’E GÖRE “İHTİLALİN FELSEFESİ” ........... 85 1.5. İHTİLALİN “GEÇİCİ ANAYASASI” MİLLİ BİRLİK KOMİTESİ’NİN TEŞEKKÜLÜ, VE “TÜRKEŞ GRUBU” ..................................................................................................................... 88 1.6. MBK İÇERİSİNDEKİ/ TÜRKEŞ-MADANOĞLU ARASINDAKİ “İHTİLAF” .................. 93 1.7. KOMİTE İÇERİSİNDE YAŞANAN “İHTİLAFIN” FİKRİ BOYUTLARI .......................... 95 1.8. “MİLLİ BİRLİK PARTİSİ” MESELESİ ........................................................................ 108 1.9. 13 KASIM’A GİDEN YOLDA “KOMİTE” İÇERİSİNDEKİ SİYASAL GELİŞMELER ................................................................................................................................. 113 1.9.1. TÜRKEŞ’İN BAŞBAKANLIK MÜSTEŞARLIĞI GÖREVİNDEN ALINMASI ........ 113 1.9.2. 13 KASIM’A GİDEN YOLDA “KURUCU MECLİS” TARTIŞMALARI .................. 118 1.10. MİLLİ BİRLİK KOMİTESİ DÂHİLİNDE TÜRKEŞ VE ARKADAŞLARININ FAALİYETLERİ ............................................................................................................... 122 1.10.1. ÖNCÜ GAZETESİNİN KURULMASI ............................................................... 122 1.10.2. TÜRK KÜLTÜR DERNEKLERİ ........................................................................ 124 1.10.3. ORDU TASFİYESİ, DPT VE OYAK’IN KURULUŞU, ÜNİVERSİTE TENSİKATI REFORMLARINDA TÜRKEŞ GRUBU’NUN ROLÜ ....................................... 128 1.10.4 “ÜLKÜ VE KÜLTÜR BİRLİĞİ” PROJESİ ............................................................ 138 2. 13 KASIM HADİSESİ VE “14’LER” GRUBUNUN DOĞUŞU ...................................................... 143 2.1. 13 KASIM TASFİYESİNİN GEREKÇELERİ ............................................................. 143 2.2. TASFİYE İLE ORTAYA ÇIKAN “14’LER” GRUBU VE BU İSİMLERİN “TASFİYELERİNİN” GEREKÇELERİ .............................................................................................. 147 2.3.13 KASIM GÜNÜ YAŞANAN HADİSELER, “14”’LERİN “ZORAKİ DİPLOMATLIĞA” TAYİNİ, TASFİYENİN “YANKILARI” VE TÜRKEŞ GRUBUNUN “13 KASIM” YORUMLARI ..................................................................................................................... 151 2.4. “14’LERİN YURT DIŞI FAALİYETLERİ” VE TÜRKİYE’DEKİ YANSIMASI .............. 157 2.4.1. 13 KASIM’DAN 15 EKİM 1961 SEÇİMLERİNE KADAR GEÇEN SÜREÇTE 14’LERİN FAALİYETLERİ .................................................................................................. 157 2.4.2. “14’LER” ADINA 15 KASIM 1961 SEÇİMLERİNDEN 22 ŞUBAT 1962’YE KADAR GEÇEN SÜREÇ ................................................................................................................ 168 2.4.3. “14’LER” ADINA 22 ŞUBAT 1962’DEN “YURDA DÖNÜŞ” SÜRECİNE KADAR YAŞANAN GELİŞMELER ................................................................................................. 189 2.5. “TÜRKEŞ’İN YURDA GERİ DÖNÜŞÜ, 21 MAYIS OLAYLARI VE BİR DEVRİN SONU............................................................................................................................... 213 2.5.1. TÜRKEŞ’İN YURDA DÖNÜŞÜ VE AP İLE MÜNASEBETLERİ ......................... 213 xii 2.5.2. “HUZUR VE YÜKSELME DERNEĞİ” ................................................................. 217 2.5.3. 20-21 MAYIS OLAYLARI VE TÜRKEŞ ............................................................... 221 3. BÖLÜM: “TÜRKEŞ GRUBUNUN” AKTİF SİYASETE GİRİŞİ: CUMHURİYETÇİ KÖYLÜ MİLLET PARTİSİ’NDEN MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİNE(1965-1969) ................................. 227 1.1. 21 MAYIS SONRASINDA TÜRKEŞ GRUBUNUN FAALİYETLERİ ......................... 227 1.2. TÜRKEŞ VE ARKADAŞLARININ CKMP’YE İLTİHAKI ............................................ 234 1.3. TÜRKEŞ’İN CKMP GENEL BAŞKANI OLMA SÜRECİ ........................................... 245 1.3.1 AHMET OĞUZ- CELAL BAYAR GÖRÜŞMESİ VE CKMP’DE OLAĞANÜSTÜ KONGRE TALEBİ .................................................................................... 245 1.3.2 AHMET OĞUZ’UN İSTİFASI VE TÜRKEŞ’İN “RESMEN” CKMP GENEL BAŞKAN ADAYLIĞINI İLAN ETMESİ ................................................................................ 250 2- TÜRKEŞ’İN GENEL BAŞKANLIĞI’NDA CUMHURİYETÇİ KÖYLÜ MİLLET PARTİSİ (1965-1969) .................................................................................................................................... 278 2.1. 10 EKİM 1965 GENEL SEÇİMLERİNE KADAR GEÇEN SÜREÇTE “TÜRKEŞLİ CKMP” ......................................................................................................... 278 2.1.1. PARTİDEN İSTİFALARLA BİRLİKTE YAŞANAN “KABİNE” KRİZİ .................... 279 2.1.2. 10 EKİM SEÇİMLERİ ÖNCESİNDE “TÜRKEŞLİ CKMP’NİN” SEÇİM PROPAGANDALARI VE SEÇMENE TAAHHÜTLERİ ....................................................... 281 2.1.3. SEÇİM DÖNEMİNDE CKMP’NİN DİĞER SİYASİ PARTİLERLE MÜNASEBETİ ................................................................................................................................. 293 2.2. 10 EKİM 1965 SEÇİMLERİ VE CKMP ..................................................................... 302 2.3. TÜRKEŞ VE ARKADAŞLARININ KISMİ SENATO SEÇİMLERİNE KADAR SÜREÇ DÂHİLİNDE SİYASİ FAALİYETLERİ .................................................................... 305 2.3.1. CKMP’NİN AP HÜKÜMETİNİN PROGRAMI HAKKINDAKİ DÜŞÜNCELERİ .... 306 2.3.2. CKMP’NİN KIBRIS POLİTİKASI: KIBRIS’A NAZİRE OLARAK “BATI TRAKYA, 12 ADA, SELANİK” HEDEFİ .............................................................................. 310 2.3.3. CKMP’NİN “SOSYO-EKONOMİ” POLİTİKALARI ............................................... 315 2.3.4. CKMP İÇERİSİNDE SİYASİ GELİŞMELER ....................................................... 319 2.3.5. TÜRKEŞ’İN CUMHURBAŞKANLIĞI ADAYLIĞI ................................................. 322 2.3.6. KISMİ SENATO SEÇİMLERİ ÖNCESİNDE CKMP’NİN SEÇİM PROPAGANDALARI ..................................................................................................... 323 2.3.7. KISMİ SENATO SEÇİMLERİ SONUÇLARI VE CKMP ....................................... 328 2.4 KISMİ SENATO SEÇİMLERİNDEN OLAĞAN KONGREYE KADAR GEÇEN SÜREÇ DÂHİLİNDE CKMP( 5 HAZİRAN 1966- 24-25 KASIM 1967) ............................... 330 xiii 2.4.1. DÖNEMİN SİYASİ GELİŞMELERİ VE CKMP: “AP İÇERİSİNDE MÜFRİT-MUTEDİL MÜCADELESİ”, “SAĞ CENAHTA” YENİ PARTİ ARAYIŞLARI VE CKMP’NİN TUTUMU .......................................................................................................... 330 2.4.2. CKMP’NİN DIŞ POLİTİKASINDA KIBRIS VE “İSLAM ÂLEMİ” AÇILIMI ............ 348 2.5. CKMP OLAĞAN KONGRESİ( 24- 25 KASIM 1967) ................................................ 353 3. CKMP’DEN MHP’YE DÖNÜŞÜM(25 KASIM 1967- 8-9 ŞUBAT 1969) ..................................... 357 3.1. CKMP VE 1968 SEÇİMLERİ( KISMİ SENATO VE YEREL SEÇİMLER) ................. 357 3.2. CKMP VE GENÇLİK YAPILANMALARI ................................................................... 360 3.2.1. ÜLKÜ OCAKLARI ............................................................................................... 361 3.2.2. KOMANDOLAR ................................................................................................... 363 3.3. CKMP’DEN MHP’YE GEÇİŞ(8-9 ŞUBAT 1969 KONGRESİ) .................................. 368 4. CKMP VE İDEOLOJİ ................................................................................................................... 373 4.1. 60’LI YILLARIN SİYASİ YELPAZESİNDE TÜRKEŞLİ CKMP’NİN SİYASAL YELPAZEDEKİ KONUMU ............................................................................................................... 373 4.2. CKMP VE “SAĞ” SİYASETTE POLİTİK BİR UNSUR OLARAK GENÇLİK ............. 382 4.3. “9 IŞIK VE TAHLİLİ”.................................................................................................. 389 SONUÇ ........................................................................................................................................... 395 KAYNAKÇA .................................................................................................................................... 407 EKLER ............................................................................................................................................ 445 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesi ile birlikte, iktidarı elinde bulunduran Demokrat Parti Hükümeti yerine darbeye iştirak eden subaylardan müteşekkil Milli Birlik Komitesi oluşturulmuştur. Başkanlığını Cemal Gürsel’in, “Başbakanlık Müsteşarlığı” görevini Alparslan Türkeş’in yürüttüğü Milli Birlik Komitesi, yaklaşık bir sene zarfında ülkeyi yönetirken, komite içerisinde fikri ihtilaflar meydana gelmiştir. Bu ihtilafların neticesinde, önce Türkeş “Başbakanlık Müsteşarlığı” görevinden alınmış daha sonra ise Türkeş’in de içerisinde bulunduğu 14 komite üyesi, yönetimden “azledilerek”, yurtdışına memur olarak tayin edilmiştir. 2 sene boyunca yurtdışında bulunan ve 14’ler olarak tarif edilen “sabık” komite üyeleri, aralarındaki anlaşmazlıklar sebebiyle iki gruba bölünmüş ve bir grubun öncülüğünü “Türkeş” üstlenirken, diğer grubun liderliğini “Orhan Kabibay” temsil etmiştir. Mevcut olan “siyasi” ve “fikri” ihtilaf 14’ler olarak adlandırılan grubun “kolektif” hareket etmesini imkansız bırakmış ve mezkur üyeler Türkiye’ye geri dönerek farklı mecralarda faaliyet göstermişlerdir. Türkeş, yurda geri döndükten sonra beraber hareket ettiği arkadaşlarıyla birlikte dernek kurarak, “kadrolaşmaya” teşebbüs ederken, Talat Aydemir’in başlattığı “21 Mayıs kalkışmasından” sonra beraberindeki üç arkadaşıyla birlikte tutuklanmıştır. 4.5 aylık hapishane döneminden sonra, “aktif” siyasete girmeye karar veren Türkeş, çeşitli teşebbüslerden sonra CKMP’ye iltihak etmiştir. CKMP’ye girdikten kısa bir süre sonra partinin Genel Başkanlığı görevini üstlenen Türkeş ile birlikte parti, nitelik değiştirerek “doktriner sağı” temsil eden bir hüviyete kavuşmuştur. 1965 seçimleri sonucunda milletvekili seçilen Türkeş ve arkadaşları, bu dönemde Türk milliyetçiliği fikrinin “siyasal mecrada” temsilcisi olma “iddiasını” ortaya koymuşlar ve bu çerçevede muhtelif faaliyetlerde bulunmuşlardır. “Türkçü” gelenekten gelen ve gençliğinde 3 Mayıs 1944 olaylarından ötürü mevkufiyet yaşayan Türkeş, siyasete girdikten sonra “sağ kesimin daha geniş kitlelerine” hitap etmek istemiş ve bu süreç, hem kendisinin hem de temsil ettiği yapının “dönüşmesine” zemin hazırlamıştır. Bu çerçevede partinin ismi 1969 yılında “Milliyetçi Hareket Partisi” olarak değiştirilirken, partinin amblemi de uzun tartışmalardan sonra “üç hilal” olarak tescil edilmiştir. |
