| Popis: |
Bu çalışma da, üç farklı cis-jasmone (25 g/ha; 50 g/ha; 100 g/ha) ve beş farklı metil jasmonate (0.88 mM; 1.76 mM; 3.55 mM; 7.1 mM; 14.2 mM) dozunun buğday bitkisinde zarar yapan böceklerin ve doğal düşmanları üzerindeki etkileri üç farklı örnekleme yöntemi (bitki, atrap ve yapışkan tuzaklar) kullanılarak 2011-2013 yıllarında araştırılmıştır. Yaprakbiti türleri (Hemiptera: Aphididae), fitofag thrips türleri (Thysanoptera: Phlaeothripidae ve Thripidae), Ekin sap arısı türleri (Hymenoptera: Cephidae), coccinellid türleri (Coleoptera: Coccinellidae), syrphid türleri (Diptera: Syrphidae), yaprakbiti parazitoiti türleri (Hymenoptera: Brachonidae), Ekin sap arısı parazitoiti Collyria coxator (Hymenoptera: Ichneumonidae) ve altın gözlü böcek Chrysoperla carnea (Neuroptera: Chrysopidae) populasyon yoğunlukları üzerine cis-jasmone dozlarından bazılarının veya hepsinin önemli istatistiki etkileri bulunmuştur. Coccinellid ve C. coxator’e cis-jasmone cezbedici etkiler gösterirken, yaprakbitleri, thrips türleri, Ekin sap arıları ve C. carnea populasyonları üzerine uzaklaştırıcı etkiler göstermiştir. Yaprakbiti parazitoitleri ve syrphid populasyon yoğunlukları üzerine cis-jasmone uygulamalarının kontrol parsellerine göre herhangi bir etkilerinin olmamıştır ancak, bu etkiler cis-jasmone dozları arasında değişmiştir. Metil jasmonate’ın farklı dozlarının yaprakbiti türleri, fitofag thrips türleri, syrphid türleri, Ekin sap arısı türleri, coccinellid türleri, C. coxator, C. carnea ve avcı thrips türleri üzerindeki etkileri istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Yaprakbitleri, fitofag thripsler ve syrphid türleri üzerine metil jasmonate uzaklaştırıcı etkiler göstermiştir. Aynı zamanda, Ekin sap arıları, coccinellid türleri, C. coxator ve C. carnea’yı cezbetmiştir. Yaprakbiti parazitoitleri üzerinde metil jasmonate uygulamalarının bir etkisi olmamıştır. Metil jasmonate uygulamasının avcı thrips türleri üzerindeki etkileri kontrol parsellerinden farklı çıkmamış fakat metil jasmonate dozları arasında bu etkiler değişiklikler göstermiştir. Metil jasmonate uygulamaları buğday veriminin düşmesine yol açarken, cis-Jasmone uygulamasının verim ve verim bileşenleri üzerine önemli bir etkisinin olmadığı ortaya çıkarılmıştır. Dahası metil jasmonate uygulamaları bitki boy uzunluklarını baskılarken, cisjasmone uygulanan parsellerdeki bitkiler kontrol parsellerindekilere göre daha uzun bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Semiokimyasallar, cis-jasmone, metil jasmonate, zararlı, faydalı, böcek, buğday, cezbedici, uzaklaştırıcı, allelokimyasallar. In present study, the effects of three different doses (25 g/ha; 50 g/ha; 100 g/ha) of cisjasmone and five different doses of methyl jasmonate (0.88 mM; 1.76 mM; 3.55 mM; 7.1 mM; 14.2 mM) on wheat pest insects and their natural enemies were investigated using three different sampling methods (Plant Sampling, sweep-net, sticky traps) during 2011-2013 years. It is found that some or all cis-jasmone doses have statistically important effects on aphid species (Hemiptera: Aphididae), phytophagous thrips species (Thysanoptera: Phlaeothripidae and Thripidae), wheat stem sawfly species (Hymenoptera: Cephidae), coccinellid species (Coleoptera: Coccinellidae), syrphid species (Diptera), aphid parasitoids species (Hymenoptera: Braconidae), wheat stem sawfly parasitoid, Collyria coxator (Hymenoptera: Ichneumonidae) and the green lacewing, Chrysoperla carnea (Neuroptera: Chrysopidae). cis-Jasmone treatments had deterrent effects on aphids, thrips species, wheat stem sawflies and C. carnea while it was attractive for coccinellid species and C. coxator Effects of cis-jasmone treatments on aphid parasitoids and syrphid flies population densities were not significantly different from the control treatments but were varied among cis-jasmone doses. Effects of different doses of methyl jasmonate on aphid species, phytophagy thrips species, wheat stem sawfly species, Coccinellid species, syrphid species, C. coxator, C. carnea and predatory thrips species were found statistically significant. Methyl jasmonate treatments had deterrent effects on aphid species, phytophagous thrips species and syrphid species. At the same time, methyl jasmonate treatments attracted wheat stem sawflies, coccinellid species, C. coxator and C. carnea. There was no effect of methyl jasmonate treatments on aphid parasitoids. Effects of methyl jasmonate treatments on predatory thrips species population density were not significantly different from control treatments but were varied among methyl jasmonate doses. There were no significant effects of cis-jasmone treatments on yield and yield components of wheat while methyl jasmonate treatments lead to wheat yield reductions. Furthermore, cis-jasmone treated plants were taller than those in untreated control plots, but methyl jasmonate applications suppressed length of plants. Key Words: semiochemicals, cis-jasmone, methyl jasmonate, pest, beneficial, insect, wheat, attractive, deterrent, allelochemicals. Bu çalışma 12-ZF-128 Numaralı Proje ile Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Proje Koordinatörlüğü tarafından desteklenmiştir. |
