| Popis: |
Dünyada yaşamlarını sürdüren insanlar uzun yıllar kuraklık ve içme suyu sorunlarıyla baş etmeye çalışmışlardır. Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde karasal iklim faktörüne bağlı olarak yaz aylarında buharlaşma oranının yüksek olması sonucunda zamanla küresel ısınmanın da etkisiyle su biriktirme yapılarına olan ihtiyaç büyük önem kazanmıştır. Çalışma alanı olarak seçilen Güneydoğu Anadolu Bölgesi, buğday, arpa, pamuk, kırmızı mercimek ve antep fıstığı yetiştiriciliğinde etkin bir rol oynamaktadır. Bu nedenle bölgede tarımsal sulama faaliyetlerini artırmak için Fırat ve Dicle nehirleri üzerine çeşitli amaçlarla GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) kapsamında barajlar inşa edilmiştir. GAP projesi, yaşam kalitesini her yönden artırmak amacıyla bölge illerini kapsayan ve bölge halkının hayatını kolaylaştırmaya yönelik bir dizi hizmeti kapsayan bir projedir. Ayrıca kentsel ve kırsal alanlarda altyapının güçlendirilmesine yönelik çalışmalar yapılmıştır. Bölge halkının yaşam kalitesini artırmak amacıyla yapılan bu çalışmalar sadece su ile sınırlı kalmayıp, sağlık, ulaşım, eğitim ve sanayi gibi alanlarda da gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yer alan Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Kilis, Batman, Diyarbakır, Mardin ve Siirt illerindeki Meteoroloji Bölge Müdürlüğünden temin edilen yağış ölçüm istasyonlarına ait 1970-2020 yılları arasındaki veriler kullanılmıştır. Çalışma alanındaki yağış dağılımını ve trendini belirlemek için istatistiksel hesaplama programları aracılığıyla Mann-Kendall ve Şen trend analiz yöntemleri kullanılmıştır. Bu yağış gözlem istasyonlarındaki günlük yağış verileri işlenerek aylık verilere dönüştürülmüş ve trend analizi yapılmıştır. Mann-Kendall trend testi kullanılarak yapılan yıllık ve mevsimsel analizlerde trend bulunmamıştır. Yenilikçi Şen trend analiz yöntemi kullanılarak yapılan yıllık ve mevsimsel analizlerde ise trend varlığı tespit edilmiştir. Şen trend testinde yıllık toplam yağış verilerine göre Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Adıyaman, Gaziantep ve Siirt illerinde artan bir eğilim ve Batman, Diyarbakır, Kilis, Mardin ve Şanlıurfa'da azalan bir eğilim olduğu görülmüştür. Ayrıca mevsimlik toplam yağışlarda bölge illerinde artan ve azalan eğilimler olduğu saptanmıştır. Bu durum yenilikçi trend analizinin trend varlığı hesabı konusunda istatistiksel olarak daha güçlü bir test olduğunu ortaya koymaktadır. Bölgede yağış dağılımının kış aylarında yoğunlaştığı ve yaz aylarında diğer mevsimlere göre en düşük seviyede olduğu tespit edilmiştir. People living in the world have tried to cope with drought and drinking water problems for many years. As a result of the high evaporation rate in the summer months in the Southeastern Anatolia Region of Turkey, depending on the continental climate factor, the need for water storage structures has gained great importance with the effect of global warming over time. The Southeastern Anatolia Region, chosen as the study area, plays an active role in the cultivation of wheat, barley, cotton, red lentils and pistachios. For this reason, dams were built on the Euphrates and Tigris rivers within the scope of the GAP (Southeast Anatolia Project) for various purposes in order to increase agricultural irrigation activities in the region. The GAP project is a project that covers the provinces of the region in order to increase the quality of life in every aspect and includes a series of services aimed at facilitating the lives of the people of the region. In addition, studies have been carried out to strengthen the infrastructure in urban and rural areas. These studies, which were carried out to increase the quality of life of the people of the region, were not only limited to water, but were also carried out in areas such as health, transportation, education and industry. In this study, the data of the rainfall measurement stations between 1970 and 2020 obtained from the Regional Directorate of Meteorology in the provinces of Gaziantep, Sanliurfa, Adiyaman, Kilis, Batman, Diyarbakir, Mardin and Siirt in the Southeastern Anatolia Region were used. Mann-Kendall and Sen trend analysis methods were used through statistical calculation programs to determine the precipitation distribution and trend in the study area. Daily precipitation data at these precipitation observation stations were processed and converted into monthly data and trend analysis was performed. No trends were found in the annual and seasonal analyzes using the Mann-Kendall trend test. In the annual and seasonal analyzes made using the innovative Sen trend analysis method, the presence of a trend was determined. According to the annual total precipitation data in the Sen trend test, an increasing trend was observed in the provinces of Adiyaman, Gaziantep and Siirt in the Southeastern Anatolia Region, and a decreasing trend was observed in Batman, Diyarbakir, Kilis, Mardin and Sanliurfa. In addition, it has been determined that there are increasing and decreasing trends in seasonal total precipitation in the provinces of the region. This situation reveals that innovative trend analysis is a statistically stronger test for trend presence calculation. It has been determined that the distribution of precipitation in the region intensifies in winter and is at the lowest level in summer compared to other seasons. |
