| Popis: |
Bu çalışma İstanbul Aksaray'da 1923-1950 yılları arasında kaybolan Osmanlı mimari eserlerini ve kayıp nedenlerini konu edinmektedir. Yirminci yüzyıl ile birlikte hızla gelişen şehir planlamaları dünya çapında büyük kentlerde olduğu gibi İstanbul'da da gerçekleşmiştir. Özellikle Osmanlı'dan sonra tesis edilen Türkiye Cumhuriyeti'nde önceki zamanlara kıyasla modernleşmeye daha çok önem verilmiştir. Bunun mekâna yansıması şehirlerin büyük ölçekli planlamaları ve imarında görülmüştür. Osmanlı'dan geriye kalan kültürel mirasın önemli bir kısmı eski ve köhne olarak addedilmiş ve bu imar çalışmaları neticesinde ortadan kaldırılmıştır. Aksaray semti bu tecrübelerin etkin bir şekilde hissedildiği ve gerçekleştiği bir mekân olarak öne çıkmıştır. Her ne kadar eski eser tahribatı Menderes dönemiyle anılmakta olsa da Cumhuriyetin kuruluşuyla birlikte 1950 yılına kadar gerçekleştirilen planlamalar, imar faaliyetleri ve yıkımlar sonraki dönemlere zemin hazırlamıştır. 1923-1950 yılları arasında kaybolan Osmanlı mimari eserleri önemli bir kayıp oranını oluşturmaktadır. Çalışma, eserlerin mimari yapılarından ziyade kayıp kültür varlıkları olarak kaybolma nedenleri üzerinde durmuştur. Bu nedenlerin çeşitliliği yanında, bakımsızlık, yangın ve imar etkenleri öne çıkmıştır. Çalışma nitel araştırma yönteminin monografi yaklaşımıyla ele alınmıştır. Çalışma ile birlikte ilgili tarihler arasında Aksaray semtinin kayıp mimari eser haritası çıkarılmış ve İstanbul'un tarihsel dokusuna bir nebze de olsa ışık tutulmuştur. İstanbul'da buna benzer semtlerin kayıp eser bağlamında daha yakından incelenmesi gerekliliği anlaşılmıştır. This research aims to study the Ottoman architectural monuments that were lost in Istanbul-Aksaray between 1923 and 1950 and the reasons for their loss. Urban planning, which proliferated in the 20th century, occurred in Istanbul and other major cities worldwide. Modernization was given greater importance than in previous eras, particularly in the established Turkish Republic after the Ottoman Empire. The reflection of this issue has been seen in the large-scale planning and zoning of the cities. As a result, a significant portion of the Ottoman Empire's cultural heritage was destroyed due to these reconstruction works. The Aksaray district has emerged as a hotspot for these kinds of encounters. Although the destruction of antiquities is mentioned in the Menderes period, the planning, reconstruction activities, and demolition carried out until 1950 with the establishment of the Republic laid the groundwork for the following periods. Ottoman architectural monuments lost between 1923 and 1950 constitute a significant loss rate. The study focuses on the reasons for the disappearance of the monuments as lost cultural assets rather than their architectural structures. In addition, neglect, fire, and zoning factors come to the fore. The research was handled with the monograph approach of the qualitative research method. The research connects the lost architectural monument map of the Aksaray area to the relevant dates, shedding some light on Istanbul's historical texture. It has been understood that similar areas in Istanbul should be examined more closely in the context of the lost monuments. |
