| Popis: |
Üsküdar; köklü geçmişi ve kadim geleneği, doğal güzellikleri, tabiatı ve mimarîsiyle İstanbul’un Anadolu yakasındaki önemli yerleşim birimlerindendir. Tarihte “Khrysopolis” ve “Scutari” gibi birçok rivayete konu olan isimlerle adlandırılan “Altın Şehir” Üsküdar, coğrafî konumu itibarıyla Doğu ile Batı arasında bir köprü vazifesi üstlenir. İstanbul’dan yaklaşık yüzyıl önce fethedilen Üsküdar, İstanbul’un fethine de tanıklık eder. Fetih sonrası İstanbul gibi Üsküdar da âdeta yeniden kurulur ve kısa zamanda büyük değişim ve gelişime sahne olur. Fetihten sonra Osmanlı Devleti’nin payitahtı olan İstanbul, zamanla kültür ve sanatın da merkezi hâline gelir. Sur içi İstanbul’una paralel olarak karşı kıyıdaki Üsküdar’da sosyal hayatın canlanması ve kültür sanat faaliyetlerinin başlaması gün geçtikçe edebiyata da yansır. XVI. yüzyılın ikinci yarısından itibaren edebî eserlerde çeşitli hususiyetleriyle ele alınması neticesinde günümüze kadar oluşan birikimle Üsküdar, Türk edebiyatında önemli bir konuma ulaşır.Tanzimat sonrası gelişen Türk edebiyatında sanatçıların âleme baktıkları iki tepeden biri Çamlıca’dır. Çamlıca’da yetişen nesil için burası fikir, sanat ve edebiyat merkezidir. Bu neslin hâtıra, şiir ve hikâyede olduğu gibi roman türündeki eserlerinde de özelde Çamlıca genelde Üsküdar en önemli mekânlardandır. Bu dönemden sonra da romancıların Üsküdar’a olan ilgisi günümüze kadar devam eder. Yazarlar, eserlerinde Üsküdar’ın şehircilik anlayışı ve mimarîsini, tabiatını ve doğal güzelliklerini, gündelik ve sosyal hayatını, mazisini ve tarihe tanıklığını, Üsküdar’daki sanat faaliyetlerini, Üsküdar’ın dinî ve manevi yönünü, hayalleri süsleyen ve efsanelere konu olan yapısını, buradaki eğlence anlayışını ve daha birçok hususiyetini en ince detaylarına kadar ele alırlar. İnsan ve mekân birlikteliği bağlamında hemen her yönünün romanlara yansımasıyla hem Üsküdar’ın özellikleri millî hâfızaya alınmış hem de şehrin portresi tamamlanmış olur. Bu çalışmada, Üsküdar’ın 1950 öncesi Türk romanındaki yeri ve yansımaları ele alınmaktadır. Üsküdar; with its deep-rooted history and ancient tradition, natural beauties, nature and architecture, is one of the important settlements on the Anatolian side of Istanbul. The \"Golden City\" Üsküdar, which has been the subject of many rumors in history and called by names such as \"Khrysopolis\" and \"Scutari\", acts as a bridge between the East and the West due to its geographical location. Üsküdar, which was conquered about a century before the conquer of İstanbul, also witnesses the conquest of Istanbul as well. Like Istanbul after the conquest, Üsküdar was almost re-established and witnessed great change and development in a short time. Istanbul, which was the capital of the Ottoman Empire after the conquest, became the center of culture and art in time. The revival of social life and the beginning of cultural and artistic activities in Üsküdar, on the opposite shore, in parallel with Suriçi Istanbul, are reflected in literature day by day. In XVI. century, Üsküdar has reached an important position in Turkish literature with the accumulation that has been formed up to the present day as a result of its various characteristics in literary works since the second half of the century. Çamlıca is one of the two hills on which artists look at the world in Turkish literature that developed after the Tanzimat. For the generation that grew up in Çamlıca, this is the center of ideas, art and literature. In this generation's memoirs, poems and stories, as well as novels, Çamlıca and Üsküdar in general are among the most important places. After this period, the interest of novelists in Üsküdar continues until today. In their works, the authors describe Üsküdar's understanding of urbanism and architecture, nature and natural beauties, daily and social life, past and witnessing of history, artistic activities in Üsküdar, religious and spiritual aspects of Üsküdar, its structure that adorns dreams and is the subject of legends, entertainment here. They deal with the concept of understanding and many other features down to the smallest details. With the reflection of almost every aspect of it in the novels in the context of the unity of human and space, both the characteristics of Üsküdar are taken into the national memory and the portrait of the city is completed. In this study, in the pre-1950s the place and reflections of Üsküdar on Turkish novel are discussed. |
