| Popis: |
Paylaşımlı e-scooter hizmetleri ilk kez 2017’de, ABD’de, Şikago’da, Türkiye özelinde ise ilk kez 2019’da, İstanbul’da kullanılmaya başlanmıştır. Paylaşımlı e-scooterlar özellikle büyük şehir ve metropollerde, trafik sorunlarının çözümü için ve yüksek karbon salınımına sebep olan ulaşım modlarına alternatif olarak ortaya çıkmıştır. Paylaşım ekonomisinin ve mikro mobilite araçlarının bir arada kullanılması ile ortaya çıkan bu sistemler yeni bir kentsel hareketlilik modu ve sektörü olarak ekonomik ve toplumsal alanda yer bulmuştur. Paylaşımlı e-scooter hizmetlerinin sahip olduğu teknik/teknolojik altyapı, şirketlerin/platformların uyguladığı ücret tarifesi ve kentsel ulaşım altyapısının yetersizliği paylaşımlı hizmetlerin kimler tarafından, nasıl kullanıldığı ve nasıl yaygınlaştığı hakkında araştırmalara yol açmıştır. Bu tez çalışması da paylaşımlı mobilite hizmetlerinin yaygınlaşmasını ve toplumsal izdüşümünü hareketlilik ve neoliberalleşme tartışmaları bağlamında değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla tez çalışması kapsamında İstanbul’da 4 farklı alanda, 120 e-scooter kullanıcısıyla saha araştırması yapılmıştır. Saha araştırması verileri hareketliliğin bu yeni biçiminin neoliberal ekonomik politikalar ve neoliberal yönetimsellikle ilgili olarak yaygınlaştığına işaret etmektedir. Özellikle kısa mesafe ulaşım aracı olarak tercih edilen e-scooterlar, öncelikli olarak gelir seviyesi ve teknolojik okuryazarlığı ortalamadan yüksek kesimlerin hareketliliğini artırmakta ve onların bir zaman girişimcisi olarak kendilerine yaptıkları bir yatırım biçimi olarak ortaya çıkmaktadır. Tez çalışması bu bağlamda hareketlilik sistemlerinin -kullanıcıları ve kullanım biçimleri üzerinden- var olan eşitsizlikleri sürdürme ve yeni eşitsizlikler yaratma potansiyelini tartışmaya açmayı hedeflemektedir. Shared e-scooter services started to be used for the first time in 2017, in Chicago in the USA, and in Istanbul for the first time in Turkey in 2019. Shared e-scooters have emerged, especially in big cities and metropolises, as an alternative to transportation modes that cause high carbon emissions, and as a solution of traffic problems. Shared e-scooter systems, which emerged with the use of sharing economy and micro-mobility vehicles together, have found a place in the economic and social field as a new sector and as a new urban mobility mode. The technical/technological infrastructure of shared e-scooter services, the fee schedule applied by companies/platforms, and the inadequacy of the urban transportation infrastructure have led to research on how shared services are used by whom and how they become widespread. This thesis aims to discuss the spread of shared mobility services and its social projection in the context of mobility and neoliberalization. For this purpose, this thesis draws on a field research that was conducted with 120 e-scooter users in four different areas in Istanbul. Field research data indicate that this new form of mobility has become widespread in relation to neoliberal economic policies and neoliberal governmentality. E-scooters, which are especially preferred as a short-distance transportation vehicle, primarily increase the mobility of those with higher than average income levels and technological literacy, and emerge as a form of investment they make in themselves as a time entrepreneur. Neoliberal subject who trys to save time, prefers to use shared e-scoter as a time entrepreneur. In this context, the thesis aims to discuss the potential of the mobility systems to maintain existing inequalities and create new inequalities -through their users and usage patterns-. |
