| Popis: |
İÇİNDEKİLERÖNSÖZIİÇİNDEKİLERIIÖZETVIABSTRACT1SEMBOLLER2KISALTMALAR3ŞEKİL LİSTESİ4TABLO LİSTESİ9BÖLÜM I17GİRİŞ VE AMAÇ17I.1. GİRİŞ VE AMAÇ17BÖLÜM II19GENEL BİLGİLER19II.1. POLİESTER LİFLERİNİN TARİHİ GELİŞİMİ VE GÜNÜMÜZDEKİ ÖNEMİ19II.2. POLİESTER LİFLERİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ21II.2.1. Poliester Liflerinin Yapısı24II.2.2. Poliester Liflerinin Üretim Yöntemleri27II.2.3. Poliester Liflerinin Üretimi28II.3. POLİESTER LİFLERİNİN TANINMASI29II.3.1. Poliester Liflerinin Özellikleri29II.3.1.1. Poliester Liflerinin Kimyasal Özellikleri29II.3.1.2. Poliester Liflerinin Fiziksel Özellikleri30II.4. POLİESTER MAMÜLLERİN ÖN TERBİYESİ32II.5. POLİESTER MAMÜLLERİN BOYANMA MEKANİZMASI34II.5.1. Poliester Kumaşların Boyanması36II.6. DİSPERS BOYARMADDELERİN GENEL ÖZELLİKLERİ, YAPISI VE POLİESTER LİFLERİNDE DİFÜZYON ÖZELLİKLERİ36II.6.1. Dispers Boyarmaddeler36II.6.2. Dispers Boyaların Kimyasal Yapısı42II.6.2.1. Azo Dispers Boyalar43II.6.2.2. Antrakinon Esaslı Dispers Boyarmaddeler44II.6.2.3. Nitrodifenilamin Gruplu Dispers Boyalar46II.6.2.4. Yeni Çıkan Dispers Boyarmaddeler46II.6.2.5. Diester Grup İçeren Dispers Boyarmaddeler47II.6.2.6. Tiyofen Esaslı Dispers Boyarmaddeler47II.7. POLİESTER ELYAFIN BOYANMA PRENSİBİ48II.7.1. Boyarmadde Absorbsiyonu Üzerinde Sıcaklığın Etkisi49II.7.2. Poliester Liflerin Boyanması49II.7.2.1. HT (High Temperature) Yöntemi ile Poliester Elyafı Boyama Metodu49II.7.2.2. Keriyer ile Poliester Elyafı Boyama Metodu51II.7.2.3. Termosol Yöntemi ile Poliester Elyafı Boyama Metodu53II.7.3. Redüktif Yıkama53II.7.3.1. Sodyum Ditiyonit Maddesinin (Na2S2O4) Kimyasal Yapısı ve İşlem Koşullar54II.7.3.2. Tiyoüredioksit Maddesinin (CH4N2O2S) Kimyasal Yapısı ve İşlem Koşulları55II.7.3.3. Sodyum Borhidrür İhtiva Eden İndirgen Maddenin (NaBH4) Kimyasal Yapısı ve İşlem Koşulları55II.7.3.4. Bor Mineralleri ve Bileşiklerinin Diğer Kullanım Alanları57II.7.4. Spektrofotometrik Renk Ölçümleri58II.7.5. Renk Haslıkları61II.7.5.1. Boyalı ve Baskılı Tekstil Mamulleri İçin Yıkamaya Karşı Renk Haslığı Tayini (ISO 105 – C06)61II.7.5.2. Boyalı ve Baskılı Tekstil Mamulleri İçin Sürtünmeye Karşı Renk Haslığı Tayini (TS 717, ISO 105 – X12)63II.7.6. Dünya Bor Stratejisi Ve Borun Türkiye İçin Önemi63II.7.6.1. Dünya veTürkiye’ de Bor Ticareti66II.7.6.2. Ülkemiz Bor Ürünleri İhracatının Yıllara Göre Değişimi67BÖLÜM III68DENEYSEL ÇALIŞMALAR68III.1. ARAŞTIRMA YÖNTEMİ68III.2. ARAŞTIRMA ARAÇLARI, TEST METODLARI ve STANDARTLARI69III.2.1. Kullanılan Materyal69III.2.2. Kullanılan Boyarmaddeler69III.2.2.1. CI Disperse Orange 2969III.2.2.2. CI Disperse Blue 29170III.2.2.3. CI Disperse Blue 79:170III.2.2.4. CI Disperse Red 8270III.2.2.5. CI Disperse Blue 5670III.2.3. Kullanılan Cihazlar ve Ekipmanlar71III.2.4. Kullanılan Standartlar71III.3. UYGULAMALAR71III.3.1. Amaç71III.3.2. Kullanılan Malzemeler72III.3.2.1.Uygulamalarda Kullanılan Kimyasal Maddeler72III.3.2.2. Boyarmadde75III.3.3. Uygulanan Boyama Prosesi75III.3.4. Redüktif Yıkama İşlemi76III.3.4.1. Sodyum Ditiyonit (Hidrosülfit) ile Yapılan Redüktif Yıkama İşlemi77III.3.4.2. Tiyoüredioksit ile Yapılan Redüktif Yıkama İşlemi77III.3.4.3. Sodyum Borhidrür ile Yapılan Redüktif Yıkama İşlemi78BÖLÜM IV79SONUÇLAR79IV.1. POLİESTER MATERYALLERE AİT SPEKTROFOTOMETRİK RENK ÖLÇÜMÜ SONUÇLARI79IV.1.1. Dispers Boyarmaddeler ile Boyanmış %100 Poliester Materyale ait Reflektans Değerleri ve Reflektans Grafikleri79IV.1.2. Dispers Boyarmaddeler ile Boyanmış %100 Poliester Materyale ait CIELab Değerleri ve Renk Farklılıkları100IV.2. DİSPERS BOYARMADDELER İLE BOYANMIŞ % 100 POLİESTER MATERYALE AİT YIKAMA HASLIK SONUÇLARI110IV.3. DİSPERS BOYARMADDELER İLE BOYANMIŞ %100 POLİESTER MATERYALE AİT SÜRTME HASLIK SONUÇLARI123BÖLÜM V127TARTIŞMA VE DEĞERLENDİRMELER127KAYNAKLAR133EKLER136ÖZGEÇMİŞ168ÖZETDİSPERS BOYARMADDELERLE BOYANMIŞ POLİESTER MATERYALLERİN RENK HASLIK ÖZELLİKLERİNİN İYİLEŞTİRİLMESİPoliester, tekstil endüstrisinde kullanılan en önemli sentetik liftir. Boyama işlemi basit olmasına rağmen boyama işlemi ardından bir redüktif yıkama işlemi gerektirmektedir. Çünkü çözeltideki boyarmaddelerin bir kısmı lif içine nüfuz edememektir. Yüzeyde tutunan bu boyarmaddeler, kumaşın renk haslık değerlerini düşürmektedir. Haslık değerlerini artırmak için yapılan redüktif yıkama işleminde farklı kimyasallar kullanılmakta olup, en yaygın kullanılanı sodyum ditiyonit (sodyum hidrosülfit) indirgen maddesidir. Günümüzde yeni bir kimyasal madde daha satışa sunulmuş olup, bu kimyasal, sodyum borhidrür esaslıdır ve eski indirgeme maddelerine alternatif olarak geliştirilmiştir.Bu çalışmada, %100 Poliester kumaş, CI Disperse Orange 29, CI Disperse Blue 291, CI Disperse Red 50, CI Disperse Blue 79:1, CI Disperse Red 82, CI Disperse Violet 77, CI Disperse Blue 56, CI Disperse Blue 354 boyarmaddeleri ile çektirme yöntemine göre %3 renk şiddetinde boyanmıştır. Her bir boyarmadde ile dörder adet boyama yapılmış olup, her bir numune sodyum ditiyonit, tiyoüredioksit ve sodyum borhidrür ihtiva eden Sera Con C-Bor (Dystar) indirgen maddeleri ile boyama sonrasında redüktif yıkama işlemleri gerçekleştirilmiştir. Materyallerin renk ölçümleri reflektans spektrofotometresinde yapılmıştır. Boyanmış materyallere yıkama ve sürtünme haslığı testleri uygulanmıştır. Boyanmış ve redüktif yıkama işlemi yapılmış numuneler ile redüktif yıkama işlemi yapılmamış numunelere ait özellikler karşılaştırıldığında; sürtme haslıkları tüm boyamalarda yüksek çıkmıştır. 40ºC’ da yapılan yıkama haslığında, indirgen maddelerle yıkaması yapılmamış kumaş ve indirgen maddelerle yıkaması yapılmış kumaşların değerleri birbirine yakın ve yüksek çıkmıştır; 60ºC’ da yapılan yıkama işleminde, özellikle indirgen maddeler ile yıkaması yapılmamış kumaşların değerleri düşüktür. Sodyum borhidrür ihtiva eden madde ile yıkaması yapılmış kumaşların değerleri ise diğer indirgen maddelerle yıkaması yapılmış kumaşların değerlerine göre daha yüksektir. Ocak, 2010 Gülhan SUNGURAY ABSTRACTIMPROVEMENT OF COLOUR FASTNESS OF POLYESTER MATERIALS DYED WITH DISPERSE DYESPolyester is the most important synthetic fibre used in the textile industry. Although dyeing process is easy, it requires a reductive washing treatment after dyeing, because some of the dyes in the solution cannot penetrate into fibre. These remaining dyes reduce fastness values of the fabric. In the reductive cleaning process to increase fastness values, different chemicals can be used, however, the most common of which is sodium dithionite. Today a new chemical is available on the market, and this chemical is boron-based sodium borohydride and it can be used as an alternative to other reductive substances. In this study, 100% polyester fabric was dyed with CI Disperse Orange 29, CI Disperse Blue 291, CI Disperse Red 50, CI Disperse Blue 79:1, CI Disperse Red 82, CI Disperse Violet 77, CI Disperse Blue 56, CI Disperse Blue 354 with a colour strength of 3% by exhaustion dyeing method. The dyeing process was carried out four times with each dye and after the dyeing processes the reductive clearing processes were carried out with sodium thiourea dioxide, sodium borohydride and sodium dithionite. The colour measurements of the materials were performed using a reflectance spectrophometer. The wash and rubbing fastness tests were carried out with the dyed materials. When the fabrics both dyed and subjected to reductive clearings and the fabrics dyed but not subjected to the reductive clearing were compared with each other, it was found that the rubbing fastnesses were very good for all samples. As far as the wash fastness results at 40°C are concerned, the values of the fabrics washed with the reductive materials and the fabrics not washed with any reductive chemicals were high or similar, but at wash fastness tests conducted at 60°C, the values of the fabrics not washed with any reductive processes were relatively low. On the other hand, the values of the fabrics washed with a reductive clearing baths comprising sodium borohydride were much better when compared with the values of the fabrics washed with the other reductive substances. |
