| Popis: |
Türkçesi XV. ve XX. yüzyıllar arasında Orta Asya’da yazı dili olarak kullanılmıştır. Klasik öncesi, Klasik devir ve Klasik sonrası olarak üç döneme ayrılan Çağatay Türkçesinin klasik öncesi ve özellikle klasik dönemi ile ilgili bilimsel yayın ve çalışmaların sayısının fazla olduğu görülmektedir.XIX. yüzyıl Osmanlı devlet adamlarından Abdüllatif Subhi Paşa Maarif Nazırı iken H. 1297/ M. 1880 yılında Hakâ′iku′l-Kelâm Fî Târîhi′l-İslâm adlı bir eser yazmıştır. İskender Efendi tarafından Farsçaya tercüme edilen bu eser H. 1301/ M. 1883-1884 yılları arasında da Çağatay Türkçesine aktarılmıştır. Çalışmamızda Çağatay Türkçesine aktarılmış olan metnin incelenmesi amaçlanmaktadır.Eser Millî Kütüphane Yazma Eserler Bölümünde Yz. A 2245 numarada kayıtlıdır. Katalog bilgisinde eserin adı “İslam Tarihi” dili ise “Çağatay Türkçesi” olarak belirtilmiştir. Çalışma giriş, inceleme, metin, aktarı, dizin ve tıpkıbasım bölümlerinden oluşmaktadır.Çalışmada öncelikle metnin transkripsiyonu yapılmış ve ardından metin Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Metin ve Türkiye Türkçesine aktarı kısmı tamamlandıktan sonra alfabetik sözlük hazırlanmıştır. Ayrıca inceleme bölümünde ses bilgisi ve şekil bilgisi özellikleri incelenerek metnin gramer özellikleri ortaya konmuştur. Çalışmanın sonunda ise eserin tıpkıbasımı verilmiştir. Chagatai Turkish, which was used as a written language in Central Asia between 15th and 20th centuries, is divided into three periods by researchers as Pre-Classical, Classical, and Post-Classical periods. It is noteworthy that the number of scientific publications and studies related to the pre-classical, particularly the classical period, of Chagatai Turkish is high.While Abdullatif Subhi Pasha, one of the XIXth century Ottoman statesmen, was the Minister of Education, he wrote a work called Hakâ′iku′l-Kelâm Fî Târîhi′l-Islâm in H. 1297/ M. 1880. This work, which was translated into Persian by Iskender Efendi, was also transferred to Chagatai Turkish between H. 1301/ M. 1883-1884. In our study, it is aimed to examine the text transferred to Chagatai Turkish.The work is in the National Library Manuscripts Department. Registered at A 2245. In the catalog information, the name of the work is stated as \"Islamic History\" and the language is \" Chagatai Turkish\". The study consists of introduction, review, text, transfer, index and simile sections.In the study, firstly, the text was transcribed, then the text was translated to Turkey Turkish, and a glossary of the text was prepared. Additionally, the grammatical features of the text were revealed by examining the phonetic and morphological features in the analysis section. The facsimile of the work is provided at the end of the study.Several characteristics of the post-Classical Chagatai Turkish have been determined in the study with the aim of contributing to future studies on Chagatai Turkish. |
