| Popis: |
Herhangi bir fizyolojik açlık olmadan sadece duygularla başa çıkmak için yemek yemek, akabinde pişmanlık ve suçluluk hissiyle tekrar yemeğe yönelmek, duygusal yeme davranışına sahip kişilerin kapıldığı bir kısırdöngüdür (Thayer, 2003). Duygusal yeme davranışının, kişinin ruh hali gibi psikolojik mekanizmaları ile yeme davranışı ve kilo alımı gibi fizyolojik mekanizmaları üzerinde olumsuz etkiler yarattığı çeşitli araştırmalarla ortaya konmaktadır (Aspen ve ark., 2013; Ouwens ve ark., 2009; Werthmann ve ark., 2014). Bu doğrultuda ilgili çalışmanın amacı ortaöğretim kademesindeki ergenlerin yaşantısal kaçınma, akademik mükemmeliyetçilik ve duygusal yeme düzeyleri arasındaki ilişkide duygu düzenlemenin aracı rolünün incelenmesidir. Bununla beraber duygusal yeme cinsiyet, sınıf düzeyi, okula giriş yüzdelik dilimi demografik değişkenleri açısından da ele alınıp incelenmiştir. Araştırma modeli, nicel araştırma deseninde müdahale olmaksızın, iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik olan ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır (Creswell, 2017). Araştırma evrenini, İstanbul Tuzla ve Kartal İlçelerinde 2020-2021 Eğitim Öğretim yılında sınavla ve mülakatla öğrenci alan resmi ortaöğretim kurumlarında eğitim görmekte olan ortaöğretim öğrencileri oluşturmaktadır. Orantılı tabakalı örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen çalışma örneklemini, okul taban puanlarına göre üç tabakaya ayrılmış ve her tabakaya ait sınıf düzeylerinden tesadüfi küme örneklemi ile seçilen 475 öğrenci oluşturmuştur (Boyalı, 2020). Araştırma verileri COVID-19 tedbirleri dolayısıyla çevrimiçi yollarla, gizlilik ve gönüllük prensibiyle okul yöneticileri aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma katılımcılarının demografik bilgilerinin toplanması için araştırmacı tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu; yaşantısal kaçınma düzeylerini ölçmek amacıyla Sahndra ve arkadaşları (2016) tarafından kısaltılan formundan Türkçeye Ekşi ve arkadaşları (2018) tarafından uyarlanan “Çok Boyutlu Yaşantısal Kaçınma Ölçeği”; akademik mükemmeliyetçilik düzeyi için Odacı ve arkadaşları (2017) tarafından geliştirilen “Akademik Mükemmeliyetçilik Ölçeği”; duygusal yeme düzeyleri için Bilgen (2018) tarafından geliştirilen “Türkçe Duygusal Yeme Ölçeği”; duygu düzenleme için Gullone ve Taffe (2012) tarafından oluşturulan formundan Türkçeye Ulaşan Özgüle ve Sümer (2017) tarafından uyarlanan “Ergenlerde Duygu Düzenleme Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın verileri SPSS 25.0 ve AMOS 21.0 paket programları kullanılarak çözümlenmiştir. Veri analizinde öncellikle demografik ve araştırma değişkenlerinin evrene genellenebilirliğini yordamak amacıyla normallik analizlerine bakılmıştır. Araştırma değişkenlerin normallik kriterleri sağlaması akabinde araştırmaya parametrik testlerle devam edilmiştir. Araştırmanın fark testlerine bakıldığında duygusal yemenin kız öğrencilerde daha yüksek olduğu; 12. Sınıf düzeyindeki öğrencilerin duygusal yemeye yönelme ihtimalinin diğer kademelere oranla daha yüksek olduğu; okula giriş yüzdelik dilim arasında en başarılı dilimde yer alan öğrencilerin duygusal yeme düzeylerinin daha yüksek olduğu bulgularına ulaşılmıştır. Çalışmanın yordayıcı analizlerine bakıldığında, duygusal yeme, akademik mükemmeliyetçilik, yaşantısal kaçınmanın erteleme, baskılama/inkar alt boyutları ve bastırma duygu düzenleme stratejisini orta düzeyde pozitif yönlü; yaşantısal kaçınmanın sıkıntıdan hoşlanmama alt boyutu ve yeniden değerlendirme duygu düzenleme stratejisini düşük düzeyde pozitif yönlü olarak yordamaktadır. Son olarak, Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) yoluyla araştırmanın birinci modelinde akademik mükemmeliyetçilik ile duygusal yeme; ikinci modelinde yaşantısal kaçınma ile duygusal yeme arasındaki ilişkide duygu düzenlemenin (yeniden değerlendirme ve bastırma) aracı rolü sınanmıştır. İlk modele ilişkin sonuçlar incelendiğinde, akademik mükemmeliyetçilik ile duygusal yeme arasındaki ilişkide yeniden değerlendirmenin anlamlı bir şekilde aracı etkisi olduğu ve değişkenler arasındaki ilişkiyi cüzi miktarda düşürdüğü; bastırma stratejisinin de anlamlı aracılık rolü olduğu ve değişkenler arası ilişkileri güçlendirdiği bulgusu elde edilmiştir. İkinci modele ilişkin sonuçlar incelendiğinde, yaşantısal kaçınma ile duygusal yeme arasındaki ilişkide yeniden değerlendirmenin anlamlı bir şekilde aracı etkisi olduğu ve değişkenler arasındaki ilişkiyi önemli miktarda düşürdüğü; bastırma stratejisi için anlamlı bir aracılık rolü etkisinin olmadığı görülmüştür. Bulgular doğrultusunda ortaöğretim kademesindeki ergenlerde duygusal yemeyi hedef alan önleme çalışma ve müdahalelere duygu düzenleme becerisi eğitiminin dahil edilmesinin önemli katkılar sunacağı düşünülmektedir. Eating only to cope with emotions without any physiological hunger, and then turning to food again with feelings of regret and guilt is a vicious circle in which people with emotional eating behavior are caught (Thayer, 2003). Various studies show that emotional eating behavior has negative effects on psychological mechanisms such as mood and physiological mechanisms such as eating behavior and weight gain (Aspen et al., 2013; Ouwens et al., 2009; Werthmann et al., 2014). In this respect, the aim of this study is to examine the mediating role of emotion regulation in the relationship between high school adolescents' experiential avoidance, academic perfectionism and emotional eating levels. In addition, emotional eating was also examined in terms of demographic variables such as gender, grade level, and school entry percentile.The research model was designed in the relational survey model, which aims to determine the relationships between two or more variables without intervention in the quantitative research design (Creswell, 2017). The research population consists of secondary education students studying in public secondary education institutions in Istanbul Tuzla and Kartal Districts in the 2020-2021 academic year. The study sample, which was determined using the proportional stratified sampling method, consisted of 475 students who were divided into three strata according to their school base scores and randomly selected from the grade levels of each stratum (Boyalı, 2020). The research data were collected online through the school administrators on the principle of confidentiality and voluntariness due to the COVID-19 measures. Personal Information Form created by the researcher to collect the demographic information of the research participants; “Multidimensional Experiential Avoidance Scale” adapted to Turkish by Ekşi and his friends (2018) from its abbreviated form by Sahndra et al. (2016) to measure experiential avoidance levels; “Academic Perfectionism Scale” developed by Odacı and her friends (2017) for the level of academic perfectionism; “Turkish Emotional Eating Scale” developed by Bilgen (2018) for emotional eating levels; For emotion regulation, the \"Adolescent Emotion Regulation Scale\", which was adapted into Turkish by Özgüle and Sümer (2017) from the form created by Gullone and Taffe (2012), was used. The data of the research were analyzed using SPSS 25.0 and AMOS 21.0 package programs. In the data analysis, first of all, normality analyzes were examined in order to predict the generalizability of demographic and research variables to the population. After the research variables met the normality criteria, the research was continued with parametric tests. Considering the difference tests of the study, it was found that emotional eating was higher in female students; It was found that the probability of students in the 12th grade to tend to emotional eating is higher than the other grades; It was found that the emotional eating levels of the students who were in the most successful group among the school entrance percentile were higher. Considering the predictive analyzes of the study, emotional eating, academic perfectionism, procrastination, suppression/denial sub-dimensions of experiential avoidance and suppression emotion regulation strategy were moderately positive; The dislike of distress sub-dimension of experiential avoidance and reevaluation predict emotion regulation strategy at low level positively. Finally, academic perfectionism and emotional eating in the first model of the research through the Structural Equation Model (SEM); In the second model, the mediating role of emotion regulation (reappraisal and suppression) in the relationship between experiential avoidance and emotional eating was tested. When the results of the first model were examined, it was found that reappraisal had a significant mediating effect on the relationship between academic perfectionism and emotional eating, and it slightly reduced the relationship between the variables; It was found that the suppression strategy also had a significant mediating role and strengthened the relations between the variables. When the results of the second model were examined, it was found that reappraisal had a significant mediating effect on the relationship between experiential avoidance and emotional eating and significantly reduced the relationship between the variables; It was found that there was no significant mediating role effect for the suppression strategy. In line with the findings, it is thought that the inclusion of emotion regulation skills training in prevention studies and interventions targeting emotional eating in secondary school adolescents will make significant contributions. |
