| Popis: |
ÖZETÇalışmanın konusu olan dil bilgilik ses olayları, morfofonolojinin inceleme alanlarından biri olan yapım ve çekim sırasında ortaya çıkan anlık (işletimsel) ses olaylarıdır.Tezde Tatar Türkçesi (Kazan), Başkurt Türkçesi, Kırgız Türkçesi, Kazak Türkçesi, Kumuk Türkçesi, Nogay Türkçesi, Karaçay-Balkar Türkçesi, Kırım- Tatar Türkçesi, Karakalpak Türkçesi olmak üzere dokuz Kıpçak yazı dilinin yapım ve çekim ekleri tespit edilerek 1. Yapım ekleri, 2. Fiilimsiler, 3. Çekim ekleri üst başlıkları altında verilmiştir. Söz konusu yazı dillerinde mevcut biçim birimlerinin biçim birimi dallanması neticesinde oluşan biçim birimciklerinin sözcüklerle birlikte kullanımı yine o yazı dillerine ait dilbilgisi kitapları, edebi kitaplar ve sözlüklerden alınan örneklerle delilenmiştir.Tespit edilen biçim birimlerinin kullanımıyla oluşmuş olan çekimli sözcükler; damak uyumu, dudak uyumu, ünsüz uyumu, yardımcı sesler, ses düşmeleri, ünlü daralmaları, ünsüz benzeşmeleri, tonlulaşma, sızıcılaşma, akıcılaşma, hece düşmesi, ses türemeleri başlıkları altında karşılaştırılarak eş zamanlı (işletimsel) dil bilgilik ses olayları yönünden bu çalışmayla ortaya konmuştur.Çalışma, Çağdaş Kıpçak yazı dillerinin dil bilgilik düzlemde karşılaştırma denemesidir. Çağdaş Türk yazı dilleri ile birlikte genel anlamda dil bilim, özel anlamda biçim ses-bilgisel alanda yapılacak çalışmalara kaynak teşkil etmekle birlikte enstitü ve üniversitelerin ilgili bölümlerinde okutulacak pek çok derste yardımcı materyal olarak kullanılabilecektir.Anahtar Kelimeler: Kıpçak Türkçesi, Dil bilgilik ses olayları, morfonoloji, biçim birimi, biçim birimcik, biçim bilim, ses bilim. ABSTRACTLinguistic sound phenomena, vhich are the subject of the study, are instantaneous (operational) sound phenomena that occur during derivation and inflection, vhich is one of the areas of study of morphophonology.In this thesis, derivational and inflectional affixes are identified in nine Kipchak dialects; Tatar (Kazan) Turkish, Bashkir Turkish, Kyrgyz Turkish, Kazakh Turkish, Kumuk Turkish, Nogay Turkish, Karachay-Balkar Turkish, Crimean-Tatar Turkish, Karakalpak Turkish and the headings are as follovs; 1. Derivational Affixes, 2. Gerunds,3. Inflectional Affixes In the aforementioned dialects, the use of the morphemes vhich are formed as a result of the branching of existing morphemes together vith vords is presented vith examples taken from grammar books, literary books and dictionaries belonging to these dialects.Inflected vords that are formed vith the use of existing morphemes are compared and synchronic (operational) grammatical similarities and differences are presented vith this study under the folloving headings; palatal vovel harmony, labial vovel harmony, consonant harmony, fusion consonants/vovels, omission, vovel narroving, assimilation, sonorisation, spirantisation, trill consonants, letter dropping, epenthesis.The study is an attempt to compare the dialects of Modern Kipchak Turkish at a linguistic level. It constitutes a source for the studies to be carried out in the fields of linguistics in general and morphophonology in a special sense along vith Modern Turkish Dialects and it can be used as an auxiliary material in many courses in the relevant departments of institutes and universities.Keyvords: Kipchak Turkish, grammatical Sound Phenomena, morphophonology, morpheme, allomorph, phon |
