| Popis: |
Mehdeviyet, pek çok dünya dininde farklı ve kendine has hususiyetlere sahip bir inanç olarak karşımıza çıkar. Toplumun, herhangi bir baskıdan ve devrin getirdiği zorluklardan bunalmasından sonra ilahi vasıflarla donatılmış ve bizzat yaratıcı tarafından yetkilendirilmiş bir kurtarıcıya ihtiyaç duyulmuştur. Psikolojik ve toplumsal pek çok temeli olan bu inanç, Alevî-Bektaşîler arasında da oldukça kuvvetli bir varlığa sahiptir. Alevî-Bektaşîlerin mehdeviyet inancı, temelde On İki İmamcılığın inançlarından ibaret olsa da tasavvufun görüşlerinden de bir hayli etkilenmiştir. Bu bağlamda Alevî-Bektaşîlerin, Hz. Muhammed’in ve Hz. Ali’nin varisi olan, on ikinci ve son imam olup dünyayı ve insanlığı refaha eriştirecek bir kurtarıcıya inandıkları anlaşılmaktadır. Bu çalışmada mevzubahis kurtarıcı, hem tarihi bir şahsiyet olarak kimliği, doğumu, yaşamı, icraatları vs. gibi yönlerden incelenmiş hem de mehdeviyet inancı teorik açıdan ele alınmıştır.İmam Mehdi ile mehdeviyetin, Alevî-Bektaşî inancında ve edebiyatında işgal ettiği yeri belirlemek adına el yazması, basılı veya elektronik pek çok Alevî-Bektaşî kaynağı taranmış, elde edilen veriler Alevî-Bektaşîliğin ve mehdeviyet inancının genel çerçevesi içinde yorumlanmıştır. İmam Mehdi’nin bu çalışmayla belirlenen özellikleri, çalışmanın sonunda maddeler halinde sıralanmıştır.Çalışmamız giriş bölümü haricinde, dünya dinlerinde mehdeviyet, İslam’da mehdeviyet, Alevî-Bektaşîlikte ve edebiyatında mehdeviyet olmak üzere üç ana konuyu ele alan bölümlerden oluşmaktadır. Bu sayede, kurtarıcı inancının psikolojik ve toplumsal kökenleri ele alınmış, dünya dinleri hakkında verilen bilgiler ve karşılaştırmalar sayesinde İslam’ın mehdeviyet inancının kökleri ve nelerden etkilendiği tartışılabilmiştir. Mehdeviyet inancı, İslami açıdan da üç kısım olarak ele alınmış, bu sayede Sünniliğin, Şiiliğin ve Alevî-Bektaşîliğin görüşleri hakkında bilgi verildiği gibi, bunları karşılaştırma imkânı da doğmuştur. “Mahdevism” appears as a belief that has different and unique characteristics in many world religions. After the society was overwhelmed by any oppression and difficulties brought about by the era, a savior equipped with divine qualities and authorized by the creator himself was needed. This belief, which has many psychological and social foundations, also has a decisively strong presence among the Alevi-Bektashi society. Although the belief in the Mahdevism of Alevi-Bektashi society basically consists of the beliefs of the Twelve Imams, it has also been greatly influenced by the views of Sufism. In this context, it is understood that the Alevi-Bektashi society believe in a savior who is the heir of the Hazreti Muhammad and the Hazreti Ali, and who will be the twelfth and last imam and will bring prosperity to the world and humanity. In this study, both this savior's identity as a historical figure, his birth, life, actions, etc. has been examined and the belief of Mahdevism has been discussed from a theoretical point of view.In order to determine the place of Mahdevism and Imam Mahdi, which occupy a strong place in Alevi-Bektashi faith and literature, many Alevi-Bektashi sources in manuscript, printed or electronic were scanned, and the data obtained were interpreted within the general framework of Alevi-Bektashism and the belief of Mahdevism. At the end of this study, the identified characteristics of Imam Mahdi which has been determined within the framework of this study are listed in articles. Apart from the introductory section, our study made up from sections that deal with three main topics: “the Mahdevism in world religions”, “the Mahdevism in Islam”, “the Mahdevism in Alevi-Bektashism and its literature”. In this way, the psychological and social origins of the belief in the savior were discussed, and thanks to the information and comparisons given about world religions, the roots of Islam's belief in the Mahdevism and what it was influenced by could be discussed. The belief of Mahdevism was also considered as three parts from an Islamic point of view, and thus, information was given about the views of Sunnism, Shiism and Alevi-Bektashism, as well as the opportunity to compare them has been arosed. |
